No.AWB 01/227 31 maart 2001

11230

1. A, wonende te B,

2. C, wonende te B,

3. D, gevestigd te E,

4. F, gevestigd te G,

5. H, gevestigd te I,

6. J, gevestigd te K,

7. L, gevestigd te M,

8. N, gevestigd O,

gemachtigden: mr N.J.M. de Munnik en mr J.J. Feenstra, advocaten te Rotterdam,

tegen

1. De Minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, te 's-Gravenhage,

2. De directeur van de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees, te 's-Gravenhage,

hierna individueel en gezamenlijk mede aan te duiden als verweerder,

gemachtigden: mr J.C.M. Oudshoorn en mr G.P.G. Kunst, werkzaam bij verweerder, en mr

G.J.H. Houtzagers, advocaat te 's-Gravenhage.

1. De procedure

Op 30 maart 2001 hebben verzoeksters aan verweerder op de kortst mogelijke termijn, bij

voorkeur binnen een uur ontheffing verzocht van de maatregel een honderdtal

Schoonebeeker Heideschapen (alsmede veertig lammeren) te vaccineren tegen mond- en

klauwzeer in afwachting van het doden, alsmede ontheffing van de maatregel deze dieren

te doden.

Eveneens op 30 maart 2001 hebben verzoekers tegen het uitblijven van een schriftelijke

besluit van de zijde van verweerder, hetgeen zij hebben gekwalificeerd als een fictieve

weigering, een bezwaarschrift ingediend bij verweerder.

Op dezelfde datum hebben verzoekers bij de president verzocht terzake een voorlopige

voorziening te treffen inhoudende schorsing van het besluit de Schoonebeeker

Heideschapen te doden alsmede schorsing van het besluit deze schapen te vaccineren

gevolgd door doden. Subsidiair verzoeken verzoekers bij niet-schorsing van de maatregel

tot vaccinering gevolgd door doding te bepalen dat tussen de vaccinering en de doding een

zodanige ruime periode zal liggen dat een beslissing van de Europese Commissie kan

worden uitgelokt en tevens prejudici‰le vragen kunnen worden gesteld.

De president heeft de zaak behandeld ter zitting van 30 maart 2001, alwaar partijen bij

monde van hun gemachtigden hun standpunt nader hebben uiteengezet.

De president heeft de besluiten in afwachting van de uitspraak geschorst.

Na sluiting van de behandeling hebben partijen de president nadere stukken doen

toekomen.

2. De grondslag van het geschil

2.1 De considerans, alsmede de artikelen 2, 4, 5, 9, 13 en 16 van Richtlijn nr. 85/511/EEG van

de Raad van de Europese Gemeenschappen van 18 november 1985 tot vaststelling van

gemeenschappelijke maatregelen ter bestrijding van mond- en klauwzeer, zoals nadien

enkele malen gewijzigd (PbEG L315, hierna: de Richtlijn), luiden, voor zover hier van

belang, als volgt:

" (.)

Overwegende dat, zodra de aanwezigheid van de ziekte wordt vermoed,

maatregelen moeten worden getroffen om de ziekte onmiddellijk doeltreffend

te kunnen bestrijden nadat bevestiging van het vermoeden is verkregen; (.)

(.)

Artikel 2

(.)

Voorts wordt verstaan onder:

a) (.)

b) (.)

c) besmet dier: alle voor de ziekte vatbare dieren waarop:

- klinische symptomen of na het slachten letsels werden vastgesteld die op

mond- en klauwzeer kunnen duiden, of

- de aanwezigheid van mond- en klauwzeer officieel werd vastgesteld na

laboratoriumonderzoek;

d) van besmetting verdacht dier: alle voor de ziekte vatbare dieren die klinische

symptomen of na het slachten letsels vertonen, zodat met recht de

aanwezigheid van mond- en klauwzeer mag worden vermoed;

e) van besmetting verdacht dier: alle voor de ziekte vatbare dieren die -

volgens de ingewonnen epizo”tiologische inlichtingen - rechtstreeks of

onrechtstreeks in contact kunnen zijn geweest met het mond- en

klauwzeervirus.

Artikel 4

1. De Lidstaten zien erop toe dat, wanneer er zich op een bedrijf een of meer

van besmetting verdachte dieren bevinden, onverwijld een officieel onderzoek

wordt ingesteld om na te gaan of deze ziekte al dan niet aanwezig is, en in het

bijzonder dat de offici‰le dierenarts de passende monsters neemt of laat nemen

voor laboratoriumonderzoek.

Zodra de bevoegde autoriteit van de verdenking in kennis gesteld is, laat zij het

bedrijf onder officieel toezicht plaatsen en geeft zij met name opdracht:

- alle dieren van alle categorie‰n voor de ziekte vatbare dieren op het bedrijf te

tellen en voor iedere categorie het aantal dieren aan te geven dat reeds

gestorven is dan wel mogelijk besmet is; bij de telling moeten ook de dieren in

aanmerking worden genomen die in de periode van verdenking geboren en

gestorven zijn; de gegevens van deze telling moeten op verzoek worden

overgelegd en kunnen bij elke inspectie worden gecontroleerd,

- alle voor de ziekte vatbare dieren op het bedrijf op stal te houden of onder te

brengen op andere plaatsen waar zij ge‹soleerd kunnen worden,

(.)

2. De bevoegde autoriteit kan de in lid 1 bedoelde maatregelen uitbreiden tot de

onmiddellijk aangrenzende bedrijven wanneer in verband met de ligging

hiervan, de plaatselijke situatie of de contacten met de dieren van het bedrijf

die van de ziekte worden verdacht, voor een eventuele besmetting moet worden

gevreesd.

3. De in de leden 1 en 2 genoemde maatregelen worden pas opgeheven

wanneer officieel is vastgesteld dat het vermoeden van mond- en klauwzeer

niet langer bestaat.

Artikel 5

Zodra is bevestigd dat zich in een bedrijf een of meer dieren als omschreven in

artikel 2, onder c, bevinden, zien de Lid-Staten erop toe dat de bevoegde

autoriteit de volgende maatregelen neemt:

1. De offici‰le dierenarts neemt de passende monsters of laat deze nemen met

het oog op de onderzoeken door het in de bijlage vermelde laboratorium,

wanneer deze monsternemingen en onderzoeken niet zijn verricht tijdens de

periode van verdenking overeenkomstig artikel 4, lid 1, eerste alinea;

2. naast de in artikel 4, lid 1, genoemde maatregelen, worden onverwijld de

volgende maatregelen getroffen:

- worden alle voor de ziekte vatbare dieren op het bedrijf onder officieel

toezicht ter plaatse afgemaakt, op zodanige wijze dat alle gevaar voor

verspreiding van het mond- en klauwzeervirus kan worden voorkomen,

- worden voornoemde dieren, na het afmaken, onder officieel toezicht

vernietigd, op zodanige wijze dat alle gevaar voor verspreiding van het mond-

en klauwzeervirus kan worden voorkomen,

(.)

3. de onder 1 bedoelde bepalingen kunnen buiten werking worden gesteld

wanneer een secundaire besmettingshaard optreedt die epidemiologisch is

verbonden met een primaire besmettingshaard waarvoor reeds monsters zijn

genomen;

4. de bevoegde autoriteit kan de onder 1 bedoelde maatregelen uitbreiden tot de

onmiddellijk aangrenzende bedrijven, wanneer in verband met de ligging

hiervan, de plaatselijke situatie of de contacten met de dieren van het bedrijf

waar de ziekte werd geconstateerd, voor een besmetting moet worden gevreesd.

Artikel 9

1. De Lid-Staten zien erop toe dat - zodra de diagnose van mond- en klauwzeer

officieel is gesteld - de bevoegde autoriteit rondom het besmette bedrijf een

beschermingsgebied met een straal van minstens 3 km en een toezichtgebied

met een straal van minstens 10 km afbakent. Bij de afbakening van deze

gebieden moet rekening worden gehouden met natuurlijke hindernissen en de

mogelijkheid om controles uit te voeren en met de technologische vooruitgang

die het mogelijk maakt de mogelijke verspreiding van het virus door de lucht of

anderszins te voorzien; zo nodig moet de afbakening in het licht van deze

factoren worden herzien.

2. (..)

Artikel 13

1. De Lid-Staten zien erop toe dat:

3. Onverminderd het bepaalde in lid 1 met betrekking tot het gebruik van

mond- en klauwzeervaccins, kan worden besloten een noodvaccinatie uit te

voeren op een wijze die een volledige immuniteit van de dieren garandeert,

wanneer de aanwezigheid van mond- en klauwzeer is bevestigd en de ziekte

zich op grote schaal dreigt te verspreiden. De in dat geval te nemen

maatregelen hebben met name betrekking op:

- de omvang van het geografisch gebied waar de noodvaccinatie moet worden

uitgevoerd,

- soort en leeftijd van de te vaccineren dieren,

- duur van de vaccinatiecampagne,

- een specifiek verbod op verplaatsing voor gevaccineerde dieren en de

produkten daarvan,

Het besluit om tot noodinenting over te gaan wordt genomen door de

Commissie, in samenwerking met de betrokken Lid-Staat, volgens de

procedure van artikel 16. Bij dit besluit wordt in het bijzonder rekening

gehouden met de dichtheid van de veebezetting in sommige gebieden en de

noodzaak speciale rassen te beschermen.

In afwijking van de eerste alinea mag het besluit om tot noodinenting rond de

ziektehaard over te gaan evenwel worden genomen door de betrokken Lid-

Staat na kennisgeving aan de Commissie, mits de wezenlijke belangen van de

Gemeenschap niet in gevaar worden gebracht. Dit besluit wordt onmiddellijk

ge‰valueerd in het kader van het Permanent Veterinair Comit‚ volgens de

procedure van artikel 16.

Artikel 16

1. In de gevallen waarin wordt verwezen naar de in dit artikel omschreven

procedure, leidt de Voorzitter van het bij Besluit 68/361/EEG ingestelde

Permanent Veterinair Comit‚, hierna het "Comit‚" te noemen, deze procedure,

hetzij op eigen initiatief, hetzij op verzoek van een Lid-Staat, onverwijld in bij

het Comit‚.

2. De vertegenwoordiger van de Commissie legt het Comit‚ een ontwerp voor

van de te nemen maatregelen. Het Comit‚ spreekt zich uit met de meerderheid

van stemmen die in artikel 148, lid 2, van het Verdrag is voorgeschreven voor

de aanneming van de besluiten die de Raad op voorstel van de Commissie dient

te nemen. Bij stemming in het Comit‚ worden de stemmen van de

vertegenwoordigers van de Lid-Staten gewogen overeenkomstig genoemd

artikel. De Voorzitter neemt niet aan de stemming deel.

3. De Commissie stelt de maatregelen vast en legt deze onmiddellijk ten

uitvoer wanneer zij in overeenstemming zijn met het advies van het Comit‚.

Wanneer zij hiermee niet in overeenstemming zijn of wanneer het Comit‚ geen

advies heeft uitgebracht, doet de Commissie onverwijld een voorstel aan de

Raad betreffende de te nemen maatregelen. De Raad stelt de maatregelen vast

met gekwalificeerde meerderheid van stemmen.

Indien de Raad binnen een termijn van 15 dagen na de indiening van het

voorstel geen maatregelen heeft genomen, stelt de Commissie de voorgestelde

maatregelen vast en legt zij deze onmiddellijk ten uitvoer, behalve wanneer de

Raad zich met gewone meerderheid tegen deze maatregelen heeft

uitgesproken."

De Beschikking 2001/246/EG van de Europese Commissie van 27 maart 2001 (hierna: de

Beschikking) houdt onder meer het volgende in:

" Overwegende hetgeen volgt:

(6) Het op grote schaal doden van dieren op besmette of verontreinigde

bedrijven kan er al snel toe leiden dat de capaciteit voor het veilig

vernietigen van karkassen is opgebruikt waardoor onvermijdelijk vertraging

ontstaat bij het preventief doden, wat dan weer kan leiden tot verdere

verspreiding van het virus.

(9) Toepassing van vaccinatie zal onvermijdelijk de status ten aanzien van

mond- en klauwzeer in het internationale handelsverkeer in het gedrang

brengen, niet alleen voor de lidstaat of het deel van het grondgebied van de

lidstaat waar vaccinatie wordt uitgevoerd.

2. Suppressievaccinatie: noodvaccinatie van dieren van gevoelige soorten op

ge‹dentificeerde bedrijven in een bepaald gebied, het vaccinatiegebied, die

uitsluitend wordt uitgevoerd in combinatie met preventieve doding als

omschreven in punt 1.

Deze vaccinatie heeft ten doel de hoeveelheid circulerend virus en het risico

van virusverspreiding buiten het omschreven gebied dringend te

verminderen, zonder evenwel vertraging bij het preventief doden te

veroorzaken.

1. Onverminderd Richtlijn 85/511/EEG, en met name de artikelen 4, 5 en 9,

mag Nederland besluiten gebruik te maken van suppressievaccinatie onder

de in de bijlage vastgestelde voorwaarden.

Voorwaarden voor de toepassing van suppressievaccinatie bij de

bestrijding en uitroeiing van mond- en klauwzeer op grond van

artikel 13, lid 3, van Richtlijn 85/511/EEG

1.

Omvang van het geografische gebied

waar suppressievaccinatie wordt

toegepast

Het vaccinatiegebied omvat een gebied met

een straal van maximaal 2 km rond een bedrijf

waarvoor de in artikel 4 of artikel 5 van

Richtlijn 85/511/EEG vastgestelde beperkende

maatregelen worden toegepast."

Bij de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (hierna: de Wet) is onder meer het

volgende bepaald:

" Artikel 15

(.)

4. Bij algemene maatregel van bestuur wordt bepaald wanneer dieren als

verdachte dieren moeten worden aangemerkt.

Artikel 17

1. Onze Minister kan hetzij voor geheel Nederland, hetzij voor bepaalde

gedeelten daarvan, bevelen dat dieren die door een besmettelijke dierziekte

kunnen worden aangetast, daartegen op een door hem, te bepalen wijze

voorbehoedend worden behandeld, worden gemerkt, worden opgesloten of

aangelijnd, dan wel voor die dieren andere maatregelen bevelen ter

voorkoming van overbrenging van besmetting.

2. Indien de besmettelijke dierziekte is aangewezen in overeenstemming met

Onze Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur geeft Onze Minister

de in het eerste lid bedoelde bevelen in overeenstemming met Onze Minister

van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur.

Artikel 21

1. Een door Onze Minister aangewezen ambtenaar deelt de burgemeester, zo

nodig na overleg met het hoofd van de voor de provincie waar het geval zich

heeft voorgedaan, door de stichting genoemd in artikel 82 aangewezen of

ingestelde gezondheidsdienst voor dieren, zo spoedig mogelijk mede welke

maatregelen tot bestrijding van de ziekte door hem nodig worden geacht.

2. De burgemeester neemt de nodig geachte maatregelen zo spoedig mogelijk.

3. In spoedeisende gevallen neemt de in het eerste lid bedoelde ambtenaar deze

maatregelen zelf en stelt hij de burgemeester daarvan onmiddellijk in kennis.

Artikel 22

1. De in artikel 21 bedoelde maatregelen kunnen zijn:

(.)

f. het doden van zieke en verdachte dieren;

(.)

j. het behandelen van dieren op een door Onze Minister aangegeven wijze.

2. (.)

Artikel 36

1. Het is verboden om zonder redelijk doel of met overschrijding van hetgeen

ter bereiking van zodanig doel toelaatbaar is, bij een dier pijn of letsel te

veroorzaken dan wel de gezondheid of het welzijn van een dier te benadelen.

2. Tot de in het eerste lid verboden gedragingen worden in ieder geval

gerekend:

a. een dier arbeid doen verrichten, welke kennelijk zijn krachten te boven gaat

of waartoe het uit hoofde van zijn toestand ongeschikt is;

b. een koe met overvolle uier vervoeren of op een markt of openbare verkoping

ten verkoop houden;

c. bij de verlossing van een koe gebruik te maken van dierlijke trekkracht of

van een niet door Onze Minister daarvoor toegelaten krachttoestel;

d. een hond als trekkracht gebruiken.

3. Een ieder is verplicht hulpbehoevende dieren de nodige zorg te verlenen.

Artikel 107

1. Onze Minister kan, voor zover het belang van de gezondheid of het welzijn

van dieren zich daartegen niet verzet, van het bij of krachtens deze wet

bepaalde vrijstelling of ontheffing verlenen.

2. Een vrijstelling of ontheffing van het bij of krachtens de artikelen 97 tot en

met 99 bepaalde alsmede van een voorschrift dat tevens in het belang is van de

bestrijding van een dierziekte die is aangewezen in overeenstemming met Onze

Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur wordt in overeenstemming

met Onze Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur verleend.

3. Aan een vrijstelling of ontheffing kunnen voorschriften of voorwaarden

worden verbonden. Zij kunnen onder beperkingen worden verleend. Zij kunnen

te allen tijde worden ingetrokken.

Artikel 109

Tegen een op grond van deze wet genomen besluit kan een belanghebbende

beroep instellen bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven.

Artikel 111

Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen ter uitvoering van

krachtens het Verdrag tot oprichting van de Europese Economische

Gemeenschap vastgestelde verplichtingen inzake onderwerpen waarop deze

wet van toepassing is, regelen worden gesteld waarbij kan worden afgeweken

van bepalingen van deze wet."

Artikel 2, aanhef en onder c, van het Besluit verdachte dieren van het Besluit, waarbij in de

considerans onder meer wordt verwezen naar de Richtlijn, alsmede naar de artikelen 15,

vierde lid, en 111, van de Wet, luidt, voor zover hier van belang, als volgt:

" Dieren worden als verdachte dieren aangemerkt, indien:

c. de aangewezen ambtenaar redenen heeft om aan te nemen dat de dieren in de

gelegenheid zijn geweest om te worden besmet, en de diersoort voor de

desbetreffende besmettelijke dierziekte vatbaar is."

De Regeling noodvaccinatie mond- en klauwzeer 2001 van 21 maart 2001 houdt het

volgende in:

" Artikel 1

Voor mond- en klauwzeer gevoelige dieren binnen een van de op grond van de

artikelen 17 en 30 van de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren

aangewezen toezichtsgebieden inzake mond- en klauwzeer, worden in een door

de directeur van de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees te bepalen

zone rond de ziektehaard overeenkomstig de door hem gegeven aanwijzingen

gevaccineerd tegen mond- en klauwzeer.

Deze regeling wordt aangehaald als: Regeling noodvaccinatie mond- en

klauwzeer 2001.

Deze regeling wordt op 21 maart 2001 om 19:15 uur bekendgemaakt aan de

media en treedt onmiddellijk daarna in werking.

2.2. Bij de beoordeling van het verzoek om voorlopige voorziening gaat de president uit van de

volgende feiten en omstandigheden

- Verzoekers hebben zich op 29 maart 2001 gewend tot de president van de

arrondissementsrechtbank te Zutphen teneinde via een kort geding te voorkomen dat

maatregelen met betrekking tot een honderdtal aan verzoekers onder 1 en 2

toebehorende schapen (met veertig lammeren) zouden plaatsvinden, alvorens zij door

een rechter zouden zijn gehoord.

- Blijkens een 27 maart 2001 door de RVV-dierenarts P ondertekende rapportage zijn

bij zijn bezoek op deze dag aan het bedrijf van Q te B klinische verschijnselen

geconstateerd die duiden op mond- en klauwzeer.

- Het honderdtal schapen (met veertig lammeren) van verzoekers onder 1 en 2

bevinden zich binnen een straal van 2 kilometer van het bedrijf van Q op de Tongerse

heide.

- De schapen behoren tot het ras van de Schoonebeeker Heideschapen; dit ras is

aangemerkt als een zeldzame huisdierras.

- Blijkens informatie van oktober 2000 gegeven door de Stamboekverenigingen aan de

Foktechnisch Inspecteur Zeldzame Huisdierrassen waren in Nederland in totaal

12.714 dieren aanwezig die behoren tot de groep der zeldzame huisdierrassen,

waarvan 11.564 vatbaar zijn voor mond- en klauwzeer.

- Blijkens voormelde informatie waren er in totaal 1.318 Schoonebeeker Heideschapen

waarvan 1.296 vrouwelijke dieren waarmee wordt gefokt. Er waren 22 mannelijke

dieren waarmee wordt gefokt. De trend was toenemend, de status volgens FAO-

normen bedreigd-zich handhavend.

3. Het standpunt van verzoekers

Op 30 maart 2001 hebben verzoekers een verzoek tot ontheffing van door verweerder met

betrekking tot het honderdtal schapen (met veertig lammeren) te nemen maatregelen van

doding danwel vaccinering gevolgd door doding bij verweerder ingediend. Verweerder

heeft niet binnen de door verzoekers gestelde termijn op het verzoek gereageerd. Dit komt

neer op een fictieve weigering van verweerder tot het nemen van de gevraagde besluiten

over te gaan.

Verzoekers onder 1 en 2 zijn eigenaars van de schapen, verzoekers 3 tot en met 6 hebben

een direkt belang bij het begrazen van heidegebieden (waaronder sommige natuur-

monumenten) met de onderhavige (soort) heideschapen en verzoekers onder 7 en 8 houden

zich direkt bezig met voortbestaan van het Schoonebeeker Heideschaap.

De Richtlijn geeft een betrekkelijk gedetailleerd beeld van verplichtingen van de lidstaten.

De Richtlijn schrijft de ruiming in het onderhavige geval niet voor en biedt er ook geen

grondslag hiervoor. Er zijn goede argumenten aan te voeren voor de stelling dat de

Richtlijn een uitputtende regeling bevat voor de bestrijding van mond- en klauwzeer.

De Beschikking schrijft alleen voor dat, indien al tot noodenting wordt overgegaan, de

dieren waarop de noodenting is uitgevoerd worden geruimd. De beschikking schrijft niet

voor tot noodenting over te gaan. De vraag kan gesteld worden in hoeverre de Commissie

bij de opstelling rekening heeft gehouden met de noodzaak speciale rassen te beschermen.

De Gemeenschap is toegetreden tot de verdragen inzake de biologische diversiteit en

inzake het behoud van wilde planten en dieren en hun natuurlijke milieu in Europa.

Toetreding tot deze verdragen door de Gemeenschap brengt ingevolge het bepaalde in

artikel 300, lid 7, EG met zich dat de betrokken internationale verplichtingen verbindend

zijn "voor de instellingen van de Gemeenschap en voor de Lid-Staten".

Ter uitvoering van onder meer deze verplichtingen is Richtlijn 92/43/EEG vastgesteld

inzake de instandhouding van natuurlijke habitats en de wilde fauna en flora. Een

speurtocht in de databestanden levert nog een aantal andere richtlijnen en verplichtingen in

dit opzicht op. De uitvoering van deze internationale en communautaire verplichtingen

staat haaks op het ruimingsbeleid van verweerder. Men kan zich afvragen of de

Beschikking hiermee te verenigen is.

De uiteindelijke oplossing van interpretatievragen ten aanzien van het communautaire recht

zal moeten komen van het Hof van Justitie voor de Europese Gemeenschappen (hierna:

het Hof). Het ge‰igende middel om interpretatievragen te doen beantwoorden is het stellen

van prejudici‰le vragen aan het Hof. Als hoogste rechter is het College tot het stellen van

prejudici‰le vragen verplicht indien het zich voor uitlegvragen gesteld ziet.

De Wet schrijft niet voor dat dieren gedood dienen te worden in een situatie als thans aan

de orde. Artikel 22 van de Wet kent een tiental maatregelen waarvan het doden er slechts

‚‚n is. Het eerste lid van dit artikel laat verweerder een beoordelingsruimte. Artikel 36 van

de Wet dwingt verweerder tot een afweging.

De schapen waar het hier om gaat zijn zeer zeldzaam en met uitsterven bedreigd. Op de

hele wereld (in dit geval Nederland) leven ongeveer 1.200 exemplaren. Hiervan zijn 100

(met 40 lammeren) eigendom van verzoekers onder 1 en 2. Het overigens uitgestorven

landbouwras waar het hier om gaat vormt een essentieel onderdeel van het cultuur-

historisch erfgoed van Nederland waarvan de betekenis vergelijkbaar is met de molens van

Kinderdijk en de werken van oude meesters uit de 17e eeuw.

De Schoonebeeker graast nu al eeuwen in het Nederlandse landschap en heeft de ene na de

andere mond- en klauwzeer epidemie doorstaan. De dieren beschikken hierdoor over een

uniek genenmateriaal. Behoud van dit genenmateriaal is niet alleen van belang voor dit

soort maar ook voor andere schapenrassen.

De Schoonebeeker is bij uitstek een schaap dat geschikt is om heide te begrazen. Deze

wijze van begrazing en bemesten zorgt voor een goed mikroklimaat voor bijzondere flora

en fauna.

De Schoonebeeker Heideschapen zijn geen onderdeel van de gangbare landbouw en zijn

ook niet gelijk te stellen met andere landbouwhuisdieren. De beslissingen met betrekking

tot dieren op gangbare veehouderijen moeten andere beslissingen zijn dan de beslissing

met betrekking tot deze schapen.

Er bestaat gerede twijfel of het huidige beleid te handhaven zal zijn. Indien het beleid

verandert en preventief enten het beleid wordt zou het achteraf wrang en onnodig zijn deze

schapen te doden.

Aan de beslissing de schapen te doden en te vaccineren om te doden dient een behoorlijke

belangenafweging vooraf te gaan. Deze dient te blijken uit een schriftelijk stuk.

Onvoldoende duidelijk is welke belangen hier aan de orde zijn, welke omvang aan de orde

zijnde belangen hebben en hoe de afweging plaats vindt. Naast economische belangen,

waarop verweerder wijst zijn ook ethische belangen in het spel.

In het Verenigd Koninkrijk is een beschermingsmaatregel met betrekking tot een tweetal

zeldzame schapenrassen genomen volgens welke deze ge‹soleerd mogen worden

aangehouden.

4. Het standpunt van verweerder

Verweerder heeft ter zitting medegedeeld dat hij besloten heeft niet aan de verzoeken van

verzoekers te zullen voldoen.

Volgens verweerder zijn slechts de belangen van de verzoekers onder 1 en 2 rechtstreeks

bij de betrokken besluiten betrokken. Niet is verweerder gebleken dat de belangen van de

andere verzoekers rechtstreeks bij de besluiten ten aanzien van de schapen zijn betrokken.

De Richtlijn geeft geen limatief stelsel van maatregelen met betrekking tot mond- en

klauwzeer. Hiernaast bestaat voor lidstaten de mogelijkheid tot het treffen van aanvullende

maatregelen. Zulks valt af te leiden uit de considerans van de Richtlijn volgens welke de

Richtlijn een experimenteel karakter heeft.

Ingevolge het bepaalde in artikel 10 van Richtlijn 90/425/EEG kan een lidstaat in een

situatie als de onderhavige elke andere maatregel vaststellen die hij passend acht. Ook dit

wijst in de richting van aanvullende bevoegdheid voor de lidstaat.

Het door verzoekers genoemde verdrag inzake de biologische diversiteit bevat weliswaar

een aantal verplichtingen voor de verdragspartijen om de biodiversiteit te handhaven, maar

deze verplichtingen zijn zodanig geformuleerd dat sprake is van inspanningsverplichtingen

van verdragspartijen en niet van een ieder verbindende bepalingen. Nu het verdrag

zodanige bepalingen niet kent, kan een wettelijk voorschrift niet wegens strijd met het

verdrag onverbindend worden verklaard.

Het verdrag inzake de instandhouding van natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna

en de Richtlijn 92/43/EEG missen op het eerste gezicht toepassing nu het hier niet gaat om

wilde fauna en flora.

Mond- en klauwzeer is een zeer besmettelijke en ernstige virusziekte die voorkomt bij

evenhoevige dieren. Deze ziekte is zeer bedreigend voor de Nederlandse veehouderij. Het

virus kan zich razendsnel over een veestapel verspreiden. Gelet op het non-vaccinatiebeleid

en de grote dierdichtheid in Nederland is de uitbraak van mond- en klauwzeer hier te lande

een ernstige zaak. Preventief ruimen in dierdichte gebieden is essentieel om de ziekte in te

dammen. Het meest aangewezen zou zijn alle bedrijven rond een besmet of ernstig

verdacht bedrijf te ruimen. Hiertoe ontbreekt de dodings- en destructiecapaciteit. Daarom

wordt teruggegrepen op noodvaccinatie voorafgaande aan ruiming.

De varkenspestepidemie in 1997 heeft aangetoond welke gevolgen de uitbraak van een

besmettelijke ziekte in Nederland kan hebben, met name in gebieden met een grote

concentratie aan veehouderijen en dieren.

De met mond- en klauwzeer gemoeide schade zal in de miljarden lopen. Dit onderstreept

het belang van een rigoureuze aanpak, welke ook in het belang is van de veehouderijsector

zelf.

De Europese rekenkamer heeft in zijn rapport ter gelegenheid van de varkenspest (PB EG

C 85/15) aangegeven dat een lidstaat weliswaar niet verplicht is preventief te ruimen, maar

dat dit wel de een van de meest doeltreffende maatregelen is om verspreiding te

voorkomen. Mond- en klauwzeer is vele malen besmettelijker dan varkenspest, zodat het

belang van preventief ruimen des te groter is.

Preventief enten zonder doding van de ge‰nte dieren, zonder toestemming van de

Commissie zal de export gedurende een jaar doen wegvallen. In de Nederlandse

kalversector wordt 95% ge‰xporteerd en in de varkenssector 75%. Enting zonder

toestemming van de Commissie zal een zodanig verlies aan vleesexport met zich brengen

dat dit het eind betekent van een groot aantal bedrijven. Dit maakt noodzakelijk dat enting

zonder doding niet plaats vindt. Alternatieven voor ruiming zijn er niet. De Beschikking

staat de lidstaat Nederland slechts toe te vaccineren in combinatie met preventieve doding.

Met name schapen vormen een bijzonder ernstig risico bij de bestrijding van mond- en

klauwzeer. Mond- en klauwzeer is bij schapen klinisch erg moeilijk vast te stellen. Een

mond- en klauwzeerbesmetting kan in schapen vaak subklinisch verlopen. Mede door de

subklinische verschijningsvorm is besmetting bij schapen in het Verenigd Koninkrijk vaak

niet eerder opgemerkt. Onder andere door de afvoer van schapen via verschillende

veemarkten heeft besmetting met mond- en klauwzeer zich over grote delen van het

Verenigd Koninkrijk kunnen uitbreiden. Verweerder wenst te voorkomen dat het virus in

Nederland subklinisch aanwezig gaat zijn in schaapskuddes.

De Wet geeft de bevoegdheid tot het nemen van de maatregelen van doding en

noodvaccinatie. Artikel 36 is onderdeel van de wet en doet aan de overige artikelen niet af.

De omstandigheid dat het hier gaat om Schoonebeeker Heideschapen maakt deze zaak niet

wezenlijk anders. De communautaire en Nederlandse relevante wetgeving maakt geen

enkel onderscheid naar soort van de voor mond- en klauwzeer gevoelige dieren. Wat

betreft veterinair risico onderscheiden de Schoonebeekers zich niet ten gunste van andere

voor mond- en klauwzeer vatbare diersoorten. Eerder is het omgekeerde het geval.

Het maken van een uitzondering voor de onderhavige schapen zou een gevaarlijk precedent

scheppen. In Nederland leven ongeveer 10.000 dieren die en behoren tot de zeldzame

huisdierrassen en vatbaar zijn voor mond- en klauwzeer. Hiernaast zijn er nog schier

onvervangbare stamboekrunderen en topfokvarkens. Het aantal bijzondere dieren houdt

niet op met de zeldzame huisdierrassen. De beslissing zou niet anders zijn geweest indien

het de laatste honderd Schoonebeekers zou hebben betroffen

Met verzoekers is op 29 maart 2001 nog overleg gevoerd. De kwestie is zorgvuldig

afgewogen.

5. De beoordeling van het geschil

Ingevolge het bepaalde bij artikel 8: 81 van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb)

juncto artikel 19, eerste lid van de Wet bestuursrecht bedrijforganisatie kan, indien tegen

een besluit bij het College beroep is ingesteld, dan wel, voorafgaand aan een mogelijk

beroep bezwaar is gemaakt, op verzoek een voorlopige voorziening worden getroffen

indien onverwijlde spoed, gelet op de betrokken belangen, dat vereist.

De ter zitting gedane mededeling van verweerder komt er op neer dat de gevraagde

ontheffingen geweigerd waren. Gelet op de zeer bijzondere omstandigheden van het geval -

verzoekers hebben zich ter bescherming van de schapen voorafgaand aan het verzoek om

voorlopige voorziening bij de president van het College gewend tot de president van de

arrondissementsrechtbank te Zutphen en hadden van verweerder geen voor hen positief

bericht gehad - mochten verzoekers er ook vanuit gaan dat dit het geval was.

In zoverre kunnen verzoekers in hun bezwaar ontvankelijk worden verklaard.

Verzoekers onder 1 en 2 zijn eigenaars van de schapen zodat hun belang rechtstreeks bij de

bestreden besluiten is betrokken.

Gelet op de bij het beleid inzake de bestrijding van mond- en klauwzeer betrokken

belangen en de risico's die aan de orde zijn indien maatregelen die verweerder nodig acht

worden uitgesteld, kan niet worden aanvaard dat verzoeken om voorlopige voorzieningen

worden behandeld van (rechts)personen die niet terstond, uiterlijk ter zitting aannemelijk

maken dat hun belang rechtstreeks bij het treffen van de voorziening betrokken is. Ter

zitting zijn geen statuten getoond op grond waarvan de president heeft kunnen vaststellen

dat het voorwerp van de verzoeken om voorlopige voorziening valt binnen de

doelomschrijving van appellanten 3 tot en met 8. Derhalve kan de president slechts aan de

hand van de door verweerder niet tegengesproken stellingen van deze verzoekers

betreffende hun activiteiten beoordelen of zij in hun verzoek om voorlopige voorziening

kunnen worden ontvangen. Gelet op de bij de zaak aanwezige noodzaak tot spoed heeft de

president ervan afgezien om de zaak aan te houden danwel te heropenen om verzoekers 3

tot en met 8 in de gelegenheid te stellen hun statuten alsnog over te leggen.

Naar voorlopig oordeel van de president is het belang van verzoekers 3 tot en met 6 niet bij

de bestreden besluiten betrokken. Hun door hen gestelde belang betreft slechts het laten

begrazen van de bij hen in beheer staande heides door deze schapen of andere schapen van

dit ras. Reeds omdat begrazing door andere schapen van dit ras of schapen van een ander

hiertoe geschikt ras, waarbij te denken valt aan het Drentse Heideschaap en het Veluws

heideschaap, als gevolg van de bestreden besluiten niet onmogelijk wordt, is hun belang

niet rechtstreeks bij deze voorlopige voorziening betrokken. Reeds hierom dienen hun

verzoeken om een voorlopige voorziening te worden afgewezen.

Naar voorlopig oordeel is voldoende aannemelijk dat het belang van verzoeker onder 7, de

Stichting Zeldzame Huisdierrassen, bij de bestreden besluiten is betrokken. Het

Schoonebeeker Heideschaap is immers een zeldzaam huisdierras.

Wat betreft het belang van verzoeker onder 8, de Nederlandse Fokkers-vereniging "Het

Drentse Heideschaap", is gezien de ter beschikking staande gegevens nog onvoldoende

aannemelijk dat haar belang bij de bestreden besluiten is betrokken hoewel zulks op

zichzelve niet is uitgesloten. Reeds hierom dient ook het verzoek van deze verzoeker om

een voorlopige voorziening te worden afgewezen.

Ter zitting hebben verzoekers medegedeeld dat de door verweerder overgelegde gegevens

met betrekking tot de zeldzame huisdierrassen als voorkomend in rubriek 2 niet onjuist

waren weshalve de president in zijn beoordeling van deze gegevens zal uitgaan

Gelet op de belangen die de Richtlijn beoogd te dienen en de risico's die aan de orde zijn

indien de maatregelen die verweerder noodzakelijk acht worden uitgesteld, is naar

voorlopig oordeel teneinde te kunnen komen tot de conclusie dat thans de bestreden

besluiten wegens strijd met de Richtlijn geschorst moeten worden noodzakelijk dat de

Richtlijn onmiskenbaar aanvullende nationale bevoegdheden uitsluit.

Naar voorlopig oordeel kunnen de diverse door verzoekers aangevoerde argumenten niet

tot het oordeel leiden dat sprake is van een dergelijke onmiskenbaarheid. De president

merkt op dat verzoekers dienaangaande eerder vragen opwerpen dan stellingen innemen en

dat hun argumenten voornamelijk een kennelijk bij hen bestaande onzekerheid weergeven.

Naar voorlopig oordeel zijn aanvullende maatregelen als vermeld in en gegrond op de Wet

verbindend.

De president heeft in de door verzoekers genoemde verdragen inzake biologische

diversiteit en inzake het behoud van wilde dieren en planten en hun natuurlijk milieu in

Europa en in Richtlijn 92/43/EEG geen aanknopingspunten kunnen vinden die wijzen in de

richting dat de bestreden besluiten onrechtmatig zouden zijn omdat gehandeld is in strijd

met een bepaling uit ‚‚n van de beide verdragen of uit de richtlijn, die gelet op haar

bewoordingen en op het doel of de aard van de overeenkomsten danwel de richtlijn, een

duidelijk en nauwkeurig omschreven verplichting behelst voor welker uitvoering geen

verdere handeling is vereist.

Nu het in deze zaak niet gaat om het buiten toepassing laten van een communautaire

regeling is ook niet verplicht om reeds thans prejudici‰le vragen te stellen. Nu een

verplichting ontbreekt zal de president hiertoe, gezien het communautaire en nationale

belang uitbreiding van mond- en klauwzeer te voorkomen, niet overgaan.

Partijen verschillen niet van mening dat de dieren op het bedrijf van Q (hierna: het primaire

bedrijf) in de zin van de Richtlijn als besmet dienen te worden aangemerkt, hetgeen ook uit

de overgelegde stukken blijkt. Zulks brengt met zich dat de onderhavige dieren terecht in

de zin van artikel 15, vierde lid, van de Wet en het besluit door verweerder als verdachte

dieren zijn aangemerkt.

De president ziet zich vervolgens gesteld voor de vraag of verweerder de bevoegdheid

toekomt om de onderhavige maatregelen te nemen. Ingevolge artikel 21 van de Wet kan de

aangewezen ambtenaar in spoedeisende gevallen overgaan tot het nemen van maatregelen

tot bestrijding van een besmettelijke dierziekte, zoals mond- en klauwzeer. Ingevolge

artikel 22, eerste lid, aanhef en onder f, kunnen die maatregelen zijn het doden van zieke en

verdachte dieren.

Artikel 36 van de Wet dient te worden gelezen in combinatie met de andere artikelen van

de Wet en kan niet aan de weg staan aan de toelaatbaarheid van maatregelen waartoe de

Wet de bevoegdheid geeft. Artikel 22 van de Wet, dat aan verweerder een beoordelings-

vrijheid geeft, veronderstelt reeds dat met betrekking tot het nemen van maatregelen wordt

nagedacht. Tekst noch geschiedenis van totstandkoming van artikel 36 van de Wet wijzen

in de richting dat op dit artikel een beroep zou kunnen worden gedaan bij de beoordeling

van de in gevallen als het onderhavige te nemen maatregelen.

De president is voorshands van oordeel dat verweerder gelet op het bepaalde in de artikelen

13, derde lid van de Richtlijn, juncto artikel 17, eerste lid van de Wet, juncto artikel 1 van

de Regeling, juncto artikel 22, eerste lid, aanhef en onder j, van de Wet de bevoegdheid

heeft om de dieren op de bedrijven bij verzoekers in een door verweerder te bepalen zone

rond de ziektehaard in Epe overeenkomstig de door hem gegeven aanwijzingen te

vaccineren tegen mond- en klauwzeer alvorens tot doding over te gaan. De president is

daarbij van oordeel dat de Regeling reeds sedert 21 maart 2001 in werking is getreden.

De president overweegt voorts dat verweerder de bevoegdheid te beslissen tot enting

toekomt zonder toestemming van de Commissie. In dit verband overweegt de president dat

artikel 13, derde lid, laatste alinea van de Richtlijn de mogelijkheid aan de betrokken

lidstaat biedt te besluiten tot noodinenting over te gaan, zulks rond de ziektehaard, na

kennisgeving aan de Commissie en mits de wezenlijke belangen van de Gemeenschap niet

in gevaar worden gebracht.

Verweerder heeft conform het bepaalde in dit artikel aan de Commissie kennis gegeven

van zijn besluit om tot noodinenting over te gaan. Gesteld noch gebleken is dat de

wezenlijke belangen van de Gemeenschap in gevaar worden gebracht. De president ziet

derhalve niet in dat verweerder op grond van voornoemde wet- en regelgeving niet de

bevoegdheid zou hebben om in de onderhavige gevallen over te gaan tot het uitvoeren van

aan doding voorafgaande noodvaccinaties.

Vervolgens is aan de orde de vraag of verweerder op juiste gronden gebruik heeft gemaakt

van voornoemde bevoegdheid en heeft mogen beslissen om in het onderhavige geval te

doden danwel noodvaccinaties uit te voeren en vervolgens te doden.

Dienaangaande overweegt de president dat hem slechts een marginale toetsing toekomt. De

president toetst met name of het betrokken gezag op feitelijk juiste grondslag tot zijn

oordeel is gekomen en voorts of gezegd moet worden dat het betrokken gezag niet in

redelijkheid tot dat oordeel heeft kunnen komen.

Voor het oordeel dat het beleid van verweerder om in een situatie als thans aan de orde

over te gaan tot aan doding voorafgaande vaccinatie en tot doding van dieren binnen een

straal van 2 kilometer rond het bedrijf te Epe, onmiskenbaar onrechtmatig is, zodat de

voorgenomen maatregelen moeten worden geschorst, ziet de president voorshands geen

plaats.

De president overweegt hieromtrent dat de aard van de maatregel onmiskenbaar rigoureus

is maar naar het oordeel van de president niet onredelijk. Bij dit oordeel wordt betrokken

dat de maatregel dieren betreft die zich bevinden binnen een straal van 2 kilometer van het

primaire bedrijf te Epe. Voorts wordt bij dit oordeel betrokken dat naar het oordeel van de

president uit de Beschikking onmiskenbaar blijkt dat de Commissie doding van ge‰nte

dieren noodzakelijk acht. Naar voorlopig oordeel van de president kan hieruit geen andere

conclusie worden getrokken dan dat de Commissie van oordeel is dat door niet-doding van

ge‰nte dieren de wezenlijke belangen van de Gemeenschap in gevaar worden gebracht.

Verzoekers hebben niet gewezen op feiten die in de richting wijzen dat de Commissie er op

het moment van het doen van deze uitspraak anders over denkt. Van belang is verder het

mogelijk epidemisch karakter van de ziekte, de van de kant van verweerder gegeven en

door verzoekers niet wezenlijk tegengesproken uiteenzetting over de veterinaire aspecten

en met name de aard van de besmetting en de hiermee samenhangende nauwelijks te

overziene risico's van verspreiding, de door verweerder te beoordelen noodzaak tot

uitbreiding van zones wanneer het virus om zich grijpt, het capaciteitstekort bij het

(preventief) ruimen en het verstrijken van een onwenselijk lange periode tussen het besluit

tot ruimen en het daadwerkelijk ruimen, de noodzakelijkheid van een extra hulpmiddel bij

de bestrijding van het virus en het aandringen van de Commissie op uitbreiding van de

straal van 1 naar 2 km van de besmettingshaard.

Verweerder heeft bij afweging van deze belangen, de bij bestrijding van mond- en

klauwzeer betrokken andere, waaronder economische belangen en de belangen van

veehouders in de twee kilometerzone, tot wier veestapel voor mond- en klauwzeer

gevoelige dieren behoren, in redelijkheid tot de slotsom kunnen komen dat niet alleen de

maatregel tot doding maar ook de maatregel tot vaccinering gevolgd door doding

noodzakelijk was.

De president merkt hier op dat het aan verweerder is een beleid te voeren ter beteugeling

van mond- en klauwzeer. Aan verweerder komt dan ook de bevoegdheid toe te beslissen

over de middelen welke ingezet worden waaronder het trekken van ruimere cirkels rond

primaire bedrijven, wanneer de ziekte verder om zich grijpt. In eerdere uitspraken heeft de

president het beleid van verweerder en de hieraan ten grondslag liggende belangen-

afweging aanvaard. Dit betekent dat de president heeft gemeend dat verweerder in

redelijkheid na afweging van alle belangen tot zijn beleid heeft kunnen komen. Hij ziet

geen reden hier thans anders over te denken. Hierbij neemt hij uitdrukkelijk in aanmerking

dat gelet op de huidige stand van zaken - dit wil zeggen de stand van zaken op het moment

van het doen van deze uitspraak - het aanvaarden van vaccinatie zonder doding niet alleen

betekent dat een groot aantal bedrijven niet zullen overleven, maar dat hetzelfde geldt voor

een niet te overzien aantal dieren. Niet verwacht kan worden dat veehouders dieren zonder

zicht op enig profijt gedurende langere tijd kunnen aanhouden.

Bij de marginale beoordeling van het beleid van verweerder (inclusief eventuele

uitzonderingen hierop) door de president kan geen rekening worden gehouden met allerlei

mogelijke toekomstige ontwikkelingen. Het treffen van voorlopige voorzieningen met het

oog op onzekerheden in de toekomst zou het beleid van verweerder immers in de weg

kunnen staan.

Verzoekers betogen in wezen dat voor Schoonebeeker Heideschapen een uitzondering op

het beleid zou moeten worden gemaakt zodat thans de vraag aan de orde is of verweerder

niet in redelijkheid zodanige uitzondering heeft kunnen weigeren.

De president is van oordeel dat dit niet het geval is. Hij overweegt hiertoe als volgt.

Wat betreft dierenleed bestaat geen verschil tussen Schoonebeeker Heideschapen en andere

aan ruiming te onderwerpen dieren. Gelet op het totaal aantal huisdieren van bijzonder ras

is het risico van het maken van een uitzondering voor deze hele categorie groot te noemen

zodat het maken van een uitzondering voor deze categorie van verweerder in redelijkheid

niet gevergd kan worden.

Binnen deze categorie is de positie van de Schoonebeeker Heideschapen relatief behoorlijk

te noemen. Nu van de 1296 vrouwelijk dieren waarmee gefokt wordt ongeveer 100 ooien

(met 40 lammeren), zijnde een kleine 8%, zullen worden ge‰nt in afwachting van doding

en/of gedood kan niet gezegd worden dat sprake is van een zodanige bedreiging van

uitsterving dat een voorlopige voorziening aangewezen is.

Verzoekers hebben slechts in het algemeen gesteld dat als gevolg van de ruiming van de

Schoonebeeker Heideschapen genetisch materiaal verloren zal gaan. Dit is niet aan de orde

nu van een totale ruiming geen sprake is. Voor zover verzoekers hebben bedoeld tevens te

stellen dat met de ruiming van deze honderd schapen (met veertig lammeren) genetisch

materiaal verloren gaat hebben zij dit niet aannemelijk gemaakt zodat dit argument geen

gewicht in de schaal kan leggen. In dit verband merkt de president op dat gesteld noch

gebleken is dat bij de ruiming mannelijke dieren waarmee wordt gefokt zijn betrokken.

Nu niet aannemelijk is gemaakt dat de Schoonebeeker Heideschapen als gevolg van de

maatregelen van verweerder zullen uitsterven gaat de vergelijking met andere onderdelen

van het cultuurhistorisch erfgoed van Nederland reeds hierom niet op, wat hier verder ook

van zij.

Ter zitting is voldoende duidelijk geworden welke motivering aan de besluiten van

verweerder ten grondslag ligt zodat het ontbreken van een schriftelijke weergave niet

maakt dat thans in afwachting hiervan een voorlopige voorziening aangewezen zou zijn.

Dat in het Verenigd Koninkrijk onder andere veterinaire omstandigheden andere

maatregelen dan hier te lande worden genomen maakt het voorgaande niet anders. De

president merkt nog op dat het in deze zaak gaat om een gebied met een uitzonderlijke

veedichtheid.

De president zou wellicht tot een andere beoordeling zijn gekomen indien aannemelijk zou

zijn gemaakt dat uitsterving van de Schoonebeeker Heideschapen het noodzakelijk

resultaat van het bestreden besluit zou zijn. In dit verband wijst hij erop dat in artikel 13,

lid 3, van de Richtlijn uitdrukkelijk wordt gewezen op de noodzaak speciale rassen te

behouden.

De slotsom moet zijn dat de verzoeken om voorlopige voorziening, voor zover

ontvankelijk, afgewezen dienen te worden

De president ziet geen termen aanwezig om een der partijen met toepassing van

artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht te veroordelen in de kosten die de andere

partij in verband met de behandeling van het verzoek heeft moeten maken.

De president wijst de verzoeken om een voorlopige voorziening af.

Aldus gewezen door mr D. Roemers, fungerend president, in tegenwoordigheid van mr Th. J. van Gessel, als griffier, en uitgesproken in het openbaar op 31 maart 2001.