Nrs. AWB 00/939, 00/941, 00/942 en 00/955 30 maart 2001

32010

1. Bayer B.V., te Mijdrecht,

2. Sumitomo Benelux B.V., te Rotterdam,

3. Sara Lee Household and Body Care Nederland B.V., te Veenendaal en

4. Vemedia B.V., te Weesp,

gemachtigden: mr M.W.L. Simons-Vinckx, advocaat te Breda, en mr K. van Maldegem, advocaat

te Brussel, voor appellanten sub 1 en 2,

mr J.A. van der Kolk, advocaat te Rotterdam, voor appellante sub 3,

en mr P. van der Putt, advocaat te Amsterdam, voor appellante sub 4,

tegen

het College voor de toelating van bestrijdingsmiddelen, verweerder,

gemachtigde: mr J.H. Geerdink, advocaat te 's-Gravenhage.

1. De procedure

Op 5 december 2000 per fax en vervolgens op 6 december 2000 per poststuk heeft het

College van appellanten sub 1, 2, 3, en 4 beroepschriften ontvangen, waarbij beroep wordt

ingesteld tegen een besluit van verweerder van 25 oktober 2000.

Bij dat besluit heeft verweerder, na vernietiging door het College van verweerders eerdere

beslissing van 8 juni 1999 op de bezwaren van appellanten, opnieuw op deze bezwaren

beslist.

Bij verzoeken binnengekomen op 5 en 20 december 2000 hebben appellanten de president

voorts verzocht een voorlopige voorziening te treffen.

Genoemde bezwaren waren gericht tegen besluiten van verweerder tot het niet verlengen

van de tot 1 september 1998 geldende toelatingen van appellanten van bestrijdings-middelen

op basis van pyrethro‹den.

Op 29 januari 2001 heeft verweerder een verweerschrift ingediend in alle zaken.

Op 16 februari 2001 heeft het onderzoek ter zitting plaatsgevonden, waarbij partijen bij

monde van hun gemachtigden hun standpunten hebben toegelicht. Ter zitting is voorts door

dr G.J. Burin, informant aan de zijde van appellanten, en dr J.H.C.M. Lammers, informant

aan de zijde van verweerder, het woord gevoerd.

Ter zitting hebben appellanten bevestigd dat zij hun verzoeken om voorlopige voorziening

hebben ingetrokken.

2. De grondslag van het geschil

- Het onderhavige geding is ontstaan door de weigering van verweerder de toelating

van appellanten voor bepaalde door hen op de markt gebrachte bestrijdingsmiddelen

ter bestrijding van muggen in woonruimten te verlengen na 1 september 1998. Het

gaat hier om producten in electrische verdampers - hierna ook als muggenstekkers

aangeduid - op basis van de pyrethro‹den d-allethrin en bio-allethrin.

- Voor de weergave van de aan het geschil ten grondslag liggende regelgeving, feiten

en omstandigheden verwijst het College allereerst naar hetgeen is overwogen in

rubriek 3 van zijn, aan partijen bekende, uitspraak van 18 juli 2000 in de gevoegde

zaken AWB 99/611 t/m 99/614 (hiena ook aangeduid als: de eerdere uitspraak).

- Het College heeft in die eerdere uitspraak het beroep van appellante sub 2 tegen de

niet-ontvankelijkverklaring van haar bezwaren gegrond verklaard. De beroepen van

appellanten sub 1, 3 (toen nog Kortman Intradal B.V., de rechtsvoorgangster van

appellante sub 3) en 4 zijn eveneens gegrond verklaard, op grond van de overweging

dat verweerders besluit tot ongegrondverklaring van hun bezwaren niet gedragen kan

worden door de motivering die daaraan ten grondslag is gelegd. Het College heeft

verweerder opgedragen opnieuw op de bezwaren van genoemde appellanten te

beslissen.

- Vervolgens heeft verweerder het bestreden besluit genomen.

3. Het bestreden besluit

Het bestreden besluit is aan deze uitspraak gehecht en moet als hier herhaald en ingelast

worden beschouwd. Bij het bestreden besluit heeft verweerder het verloop van de

besluitvorming en de standpunten van appellanten uitvoerig weergegeven en daarover zijn

opvatting uiteengezet. Zijn conclusie houdt, samengevat, in dat een toelating van de onder-

havige middelen - ook met een waarschuwingszin, als bedoeld in de eerdere uitspraak - niet

voldoet aan het bepaalde in artikel 3, eerste lid, aanhef en onder a, sub 3, van de Wet, gelet

op de gevonden effecten en het ontbreken van gegevens omtrent het "no adverse effect

level" (NOAEL), alsmede in aanmerking genomen dat niet is vastgesteld dat de middelen,

voorzien van een door de toelatinghouders voorgesteld gebruiksvoorschrift, geen

schadelijke uitwerking hebben op de gezondheid van de mens.

4. Het standpunt van appellanten

Appellanten hebben ter ondersteuning van het beroep, samengevat, het volgende tegen het

bestreden besluit aangevoerd.

Zij handhaven hun grieven tegen het bestreden besluit, zoals zij deze in de eerdere

procedure hebben verwoord. Het College verwijst daarvoor allereerst naar hetgeen in het

bestreden besluit en in de eerdere uitspraak daarover is opgenomen. Vervolgens hebben

appellanten deze grieven in hun beroepschrift en ter zitting uitvoerig toegelicht. Het College

gaat daarop bij de beoordeling nader in.

Meer in het bijzonder hebben appellanten ter zitting nog benadrukt dat verweerder ten

onrechte bepaalde waarnemingen van het gedrag van muizen aan zijn beslissing ten

grondslag heeft gelegd. Aan de beschikbare waarnemingen zijn volgens appellanten geen

wetenschappelijk verantwoorde conclusies te verbinden over het causaal verband tussen de

blootstelling van de proefdieren aan de onderhavige middelen en die waarnemingen. Het

waargenomen gedrag valt volgens de door appellanten geraadpleegde deskundigen binnen

de "standaarddeviatie" bij gedragsverschijnselen van muizen en zou huns inziens moeten

leiden tot de conclusie dat, op dit punt althans, wetenschappelijk is vastgesteld dat de

middelen geen schadelijke uitwerking hebben op de gezondheid van de mens.

In aanvulling op hun in de eerdere procedure reeds uiteengezette grieven van EG-rechtelijke

aard, waarop verweerder in het bestreden besluit onder de punten 6.27 tot en met 6.31 is

ingegaan, hebben zij meer in het bijzonder erop gewezen dat de datum van het nieuw

genomen besluit thans gelegen is na het tijdstip waarop de lidstaten volgens artikel 34 van

de Richtlijn 98/8/EG ( betreffende het op de markt brengen van biociden) de nodige

bepalingen in werking hebben moeten laten treden om aan deze richtlijn te voldoen.

Appellanten hebben zich in de eerdere procedure op het standpunt gesteld dat er sprake is

van toepassing door verweerder van een beleidsregel, die verweerder zou hanteren met

betrekking tot het gebruik van waarschuwingszinnen. In beroep en ter zitting is door

appellanten betoogd dat deze "beleidsregel" als "technisch voorschrift" moet worden

aangemerkt in de zin van richtlijn 83/189/EEG en dat daarvoor een voorafgaande

kennisgeving had moeten worden verricht. Zij hebben verder betoogd dat verweerder in

afwijking van zijnerzijds gedane mededelingen het "voorzorgsbeginsel" heeft toegepast.

Appellanten hebben voorts een aantal prejudici‰le vragen geformuleerd voor het geval het

College zou menen tot het stellen van zodanige vragen aan het Hof van Justitie EG over te

moeten gaan.

5. De beoordeling van het geschil

5.1 In zijn uitspraak van 18 juli 2000 heeft het College overwogen dat verweerder geen

toereikende motivering heeft gegeven, waarom een toelating in samenhang met een

door de toelatinghouders voorgesteld gebruiksvoorschrift, vast te stellen op grond

van artikel 5, tweede lid, van de Wet, onverantwoord moet worden geacht. Het zou

daarbij gaan om een voorschrift in de vorm van een waarschuwingszin, die ertoe

strekt dat jonge kinderen en ongeboren kinderen in de laatste periode van de

zwangerschap niet aan het onderhavige middel worden blootgesteld (hierna ook te

noemen: de waarschuwingszin).

In het bestreden besluit heeft verweerder een nadere motivering gegeven voor zijn

hiervoor bedoelde standpunt. Verweerder leest in de uitspraak van het College een

veronderstelling, namelijk dat ouders van kinderen zich wel zullen houden aan de

waarschuwingszin op de verpakking. Verweerder laat in het midden of die

veronderstelling juist is. Er blijft dan echter, naar het oordeel van verweerder, een

potenti‰le blootstelling over, namelijk (kortdurende) blootstelling elders dan thuis,

bijvoorbeeld bij een logeerpartij of een bezoek aan openbare ruimten. In dat

verband, zo is in het bestreden besluit opgemerkt, is van belang dat, zodra de

stekker uit de verpakking in het stopcontact wordt gestoken er sprake is van een

"volautomatische en voortdurende toepassing" waarbij het middel zonder activiteit

van de toepasser en zonder dat de toepasser daarbij aanwezig hoeft te zijn, via

verdamping onopgemerkt (zonder lawaai, geur- en kleurloos) in een ruimte wordt

gebracht.

De conclusie die verweerder mede op grond daarvan trekt is dat, nu (a) de gevonden

effecten bij de muis irreversibel zijn, (b) niet uitgesloten kan worden dat de effecten

ook kunnen optreden bij de mens, (c) er geen gegevens zijn omtrent de minimale

duur van de blootstellingsperiode of de duur van de dagelijkse blootstelling tijdens

de blootstellingsperiode (bij inhalatoire blootstelling) die nodig is voor het induceren

van effecten en (d) niet vastgesteld is dat de middelen, voorzien van een door de

toelatinghouders voorgesteld gebruiksvoorschrift, geen schadelijke uitwerking

hebben op de gezondheid van de mens, hetzij direct, hetzij indirect, de toelating

- ook met een dergelijk gebruiksvoorschrift - niet voldoet aan het bepaalde in artikel

3, eerste lid , onder a, sub 3, van de Wet.

5.2 Voor de beoordeling van dit geschil dienen in elk geval de volgende twee vragen te

worden onderscheiden.

Allereerst is er de vraag of verweerder de norm, vervat in artikel 3, eerste lid, aanhef

en onder a, sub 3, van de Wet, juist heeft gehanteerd. Dat wil zeggen: of hij op

goede grond heeft geoordeeld dat, gelet op de wettelijke criteria ter zake, niet is

vastgesteld dat het middel, wanneer het overeenkomstig het bepaalde bij of

krachtens de Wet wordt gebruikt, geen schadelijke uitwerking heeft op de

gezondheid van de mens, hetzij direct, hetzij indirect.

Ten tweede is er de vraag of verweerder terecht heeft afgezien van het vaststellen

van een waarschuwingszin bij wege van een gebruiksvoorschrift, als bedoeld in

artikel 5, tweede lid, van de Wet.

De noodzaak tot beantwoording van de eerste vraag wordt mede bepaald door het

antwoord op de tweede. Het College heeft zich in zijn eerdere uitspraak beperkt tot

de tweede vraag, gelet op de instemming van appellanten met een toelating van de

middelen, waaraan het voorschrift van de waarschuwingszin zou zijn verbonden, en

gelet op de uitkomst van zijn overwegingen ter beantwoording van die vraag.

Zoals uit het hierna overwogene zal blijken, is thans echter de aangewezen volgorde

van de behandeling van de hiervoor bedoelde vragen, dat met de beantwoording van

de eerste vraag wordt begonnen.

5.3 Voor de beantwoording van de eerste vraag zal het College allereerst ingaan op het

geschilpunt tussen partijen over de opvatting van verweerder dat de hierna te

bespreken waarnemingen inzake de zogeheten motoractiviteit bij proefdieren tot de

conclusie moeten leiden - de mogelijkheid van een gebruiksvoorschrift in dit

onderdeel van de beoordeling buiten beschouwing latend - dat niet is voldaan aan de

in artikel 3 van de Wet bedoelde criteria voor toelating van de onderhavige

middelen. De vraag is daarbij dus of die opvatting berust op een juiste hantering van

de in die wettelijke bepaling vervatte norm. Het College beantwoordt die vraag

bevestigend en overweegt daartoe als volgt.

5.3.1 Artikel 3, eerste lid, aanhef en onder a, sub 3, van de Wet gaat uit van een bepaalde,

aan regels gebonden, procedure tot vaststelling dat een middel geen schadelijke

uitwerking heeft op de gezondheid.

De wetgever gaat uit van de mogelijkheid van een - "positieve" - vaststelling op

grond van de stand van de wetenschappelijke en technische kennis, dat het middel

geen schadelijke uitwerking heeft, wanneer het overeenkomstig het bepaalde bij of

krachtens de wet wordt gebruikt. Het moet daarbij gaan om een vaststelling, die

heeft plaatsgevonden aan de hand van onderzoek van bepaalde, ingevolge artikel 4,

tweede lid, van de Wet door verweerder verlangde, gegevens en met inachtneming

van bij of krachtens artikel 3a van de Wet vastgestelde regels en beginselen voor de

beoordeling.

Uit een en ander volgt, naar het oordeel van het College, dat een enkele,

wetenschappelijk niet zonder meer te verwerpen, hypothese van mogelijke

schadelijkheid van een middel onvoldoende grondslag vormt voor de conclusie dat

een toelating moet worden geweigerd omdat niet is vastgesteld dat het middel geen

schadelijke uitwerking heeft op de gezondheid van de mens. Er moet tenminste een

wetenschappelijk te funderen aanwijzing bestaan dat het middel nadelige gevolgen

kan hebben voor de humane gezondheid.

Tegen de achtergrond van dit wettelijk stelsel is het College van oordeel dat de door

appellanten aangevoerde grieven met betrekking tot de conclusies die verweerder uit

de beschikbare waarnemingen over de muizenmotoriek heeft getrokken, geen doel

treffen. Daartoe overweegt het College dat de omstandigheid dat door

wetenschappers verschillend wordt gedacht over de interpretatie van die

waarnemingen en over de waardering van de risico's niet tot het oordeel leidt dat er

wetenschappelijk onvoldoende fundament voor die conclusies van verweerder

bestaat.

Naar het oordeel van het College kan voorts niet worden volgehouden dat

verweerder ten onrechte heeft geoordeeld dat op basis van de hiervoor bedoelde

waarnemingen inzake de muizenmotoriek geen NOAEL kon worden vastgesteld.

Daartoe overweegt het College meer in het bijzonder als volgt.

5.3.2 Onder 6.18 van het bestreden besluit heeft verweerder onderkend dat de effecten op

motoractiviteit geen nette dosis-effectrelatie vertonen en dat zij door de onder-

zoekers als niet relevant worden aangemerkt. Echter - zo is aldaar overwogen - op

grond van vergelijkbare effecten die in andere studies met pyrethro‹den gevonden

zijn, is er gerede twijfel of deze effecten niet relevant zijn. Het is daardoor moeilijk

te beoordelen of de lage dosis van 0,18 mg/m3 als NOEL of als Lowest Observed

Effect Level (LOEL) kan worden aangemerkt.

In dit verband zijn naar het oordeel van het College vooral de volgende

constateringen van belang.

Aan verweerders beslissing hebben een tweetal te onderscheiden typen

waarnemingen bij proefdieren (muizen) ten grondslag gelegen: waarnemingen inzake

de muscarinereceptoren van daartoe gedode en opengesneden proefdieren (muizen)

en waarnemingen inzake motoractiviteit van de (overgebleven) proefdieren

(muizen). Voor verweerders hiervoor bedoelde vaststelling dat er geen

NOAEL kan worden bepaald, zijn slechts de gegevens inzake waarnemingen van de

motoractiviteit van belang geweest, zo is ter zitting bevestigd. Ter zitting is van de

kant van verweerder eveneens bevestigd dat er geen wetenschappelijk verband

wordt gelegd tussen deze twee typen waarneming. Blootstelling van pasgeboren

proefdieren aan stoffen die bestanddeel vormen van de onderhavige middelen of

daaraan verwant zijn, leidt vanaf een bepaalde hoeveelheid tot een verandering in de

muscarinereceptorendichtheid bij pasgeboren muizen, zo is waargenomen. Niet in

geschil is, zo is ter zitting bevestigd, dat hiervoor een NOAEL kan worden

vastgesteld. Voorts is er de waarneming bij een aantal van de onderzoeken, dat in

een latere fase bij de proefdieren een verandering in de motoriek is gevonden.

Verweerder heeft geconstateerd dat, wat betreft deze waarneming, geen NOAEL is

vast te stellen. Op deze basis heeft hij geconcludeerd dat er geen betrouwbare

risicobeoordeling kan worden opgesteld.

De ter zake aan het College overgelegde stukken geven, zoals appellanten terecht

hebben opgemerkt, geen eenduidige indicaties over de gedragsverandering. De

waarnemingen spreken elkaar tegen bij bepaalde onderzoeken; bij andere

onderzoeken zijn er geen veranderingen waargenomen. Het College leidt voorts uit

hetgeen hierover door appellanten is gesteld na raadpleging van de door hen

ingeschakelde deskundigen, af dat zij van mening zijn dat de hier waargenomen

gedragingen vallen binnen het "normale" gedragspatroon van muizen, en dat die

gedragingen verklaard kunnen worden door een veelheid van andere factoren dan

blootstelling aan de onderhavige stoffen. Verweerder heeft het College er niet van

kunnen overtuigen dat het hier gaat om waarnemingen die reeds voldoende steun

bieden voor de conclusie dat niet volgens de eisen van de Wet is vastgesteld dat er

geen schadelijke werking is. Veeleer lijkt het te gaan om waarnemingen die kunnen

leiden tot de conclusie dat op dit punt nader onderzoek of aanvullende gegevens

nodig zijn.

5.3.3 Door appellanten is aangevoerd dat de onduidelijkheden rond de waarnemingen van

de motoractiviteit verweerder er ten minste toe hadden moeten brengen om,

alvorens te beslissen over al dan niet verlengen van de toelatingen, aan hen

aanvullend onderzoek op te dragen. Aldus zouden zij in de gelegenheid zijn geweest

hun opvatting te onderbouwen dat de muizenmotoriek geen wijziging van betekenis

ondergaat na toediening van de relevante stoffen. Daarbij zou - nu het om

verlengingen gaat - verweerder zonodig hebben kunnen beslissen dat de toelatingen

worden verlengd voor de periode die met de beoordeling van de aanvraag tot

verlenging is gemoeid. Dienaangaande overweegt het College het volgende.

Uit het wettelijk stelstel volgt dat het op de weg van de aanvrager van een toelating

ligt om aan te tonen dat, voorzover hier van belang, het middel geen schadelijke

uitwerking heeft op de gezondheid van de mens, dan wel dat het middel bij bepaalde

toepassing die uitwerking niet heeft.

Uit dit wettelijk stelsel volgt voorts, dat de toelating kan worden geweigerd, indien

de aanvrager niet de door verweerder noodzakelijk geachte gegevens overlegt, op

grond waarvan kan worden vastgesteld dat het middel geen schadelijke uitwerking

heeft op de gezondheid van de mens.

Uit de vaststaande feiten blijkt dat verweerder door TNO een inventarisatie en een

evaluatie heeft laten uitvoeren van de bevindingen van de workshop in Berlijn van

11 november 1997, waarin de eerder uitgevoerde onderzoekingen, o.a. die van

prof. dr P. Eriksson, waren besproken. Aangezien de workshop de twijfel met

betrekking tot het risico voor de gezondheid van de mens niet heeft weggenomen,

heeft verweerder, zo is onder 6.7 van het bestreden besluit overwogen,

geconcludeerd dat de toelatingen niet verlengd konden worden.

Het College ziet geen plaats voor het oordeel dat verweerder aldus heeft gehandeld

in strijd met de Wet of met enig algemeen beginsel van behoorlijk bestuur.

Verweerders conclusie dat de beschikbare gegevens over de diverse waarnemingen

inzake de muizenmotoriek een voldoende betrouwbare basis vormen voor het

trekken van de conclusie dat, zolang nader onderzoek niet uitwijst dat de

desbetreffende waarnemingen anders geinterpreteerd moeten worden, een NOAEL

voor de onderhavige middelen niet is vast te stellen, acht het College niet onjuist.

Gelet op de aard van de gezondheidsrisico's, welke aan de orde zijn wanneer,

hangende nader onderzoek, zou worden uitgegaan van een NOAEL, afgeleid uit de

gegevens van de muscarinereceptoren, heeft verweerder niet ten onrechte beslist dat

op basis van de thans voorliggende gegevens uitgegaan moet worden van het

ontbreken van een NOAEL en heeft hij, daarvan uitgaande, zijn beslissing omtrent

toelating kunnen nemen.

Niet valt overigens in te zien dat appellanten niet in staat zouden zijn geweest om

nader onderzoek zelf reeds te verrichten, bijvoorbeeld door het onderzoek van

Ericsson te herhalen, maar dan met orale toediening van de onderhavige stoffen, al

dan niet aangevuld met andere onderzoekingen. Zodanige onderzoeksresultaten van

na de besluiten in primo uit 1998 zijn in de loop van de onderhavige procedure(s)

evenwel niet overgelegd.

5.3.4 Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen, kunnen naar het oordeel van het College de

overige grieven van appellanten, welke betrekking hebben op de conclusies van

verweerder die hij, met toepassing van bepaalde extrapolaties van muis naar mens,

trekt uit de waarnemingen inzake de muscarinereceptoren, evenmin slagen. De

grieven van appellanten over de door verweerder gehanteerde veiligheidsmarges

kunnen hier onbesproken blijven, nu zij slechts betekenis hebben in het geval dat een

NOAEL kan worden vastgesteld. Dat laatste is, zo heeft verweerder - naar uit het

hiervoor overwogene volgt - niet ten onrechte geoordeeld, nu juist niet het geval.

5.4 Vervolgens is de vraag aan de orde of verweerder terecht heeft afgezien van

toelating van de middelen onder het stellen van een voorschrift betreffende het

gebruik van een waarschuwingszin. Zoals het College in zijn eerdere uitspraak heeft

overwogen, gaat het wettelijk stelsel ervan uit dat het door de Wet beoogde doel, te

weten het voorkomen van schadelijke uitwerkingen van bestrijdingsmiddelen op de

gezondheid van de mens, onder omstandigheden ook kan worden bereikt door het

verbinden van een voorschrift aan een te verlenen toelating.

5.4.1 Artikel 5, tweede lid, van de Wet geeft geen specifieke criteria voor de beoordeling

van de vraag of een gebruiksvoorschrift vastgesteld kan worden. Aangezien de Wet

de mogelijkheid biedt het met het stellen van het toelatingsvereiste beoogde doel

ook te bereiken met het verbinden van een gebruiksvoorschrift aan een toelating, is

het aan verweerder om de risico's dat een gebruiksvoorschrift niet zal worden

nageleefd te beoordelen, alsmede de ernst van de risico's die gepaard gaan met een

mogelijke niet naleving van het voorschrift. Op basis van zo'n beoordeling moet

verweerder vervolgens een beslissing nemen over de toereikendheid en

aanvaardbaarheid van een dergelijk voorschrift om het doel van de Wet te bereiken.

5.4.2 Verweerder heeft geoordeeld dat in het onderhavige geval het vaststellen van een

gebruiksvoorschrift in de vorm van een waarschuwingszin geen geschikte methode

is om de risico's voor de gezondheid van de mens bij de beoogde toepassingen van

de middelen te vermijden. Daarbij is onder meer van belang geacht dat er zijns

inziens in casu geen NOAEL is te bepalen. Indien dat niet mogelijk is, is het risico,

dat verbonden is aan een blootstelling aan het middel reeds bij een kortdurende

blootstelling aanwezig te achten. Verweerder heeft niet ten onrechte geoordeeld dat

dat laatste de risico's bij niet (juiste) naleving van het gebruiksvoorschrift

aanmerkelijk kan vergroten.

Gelet op de door verweerder getrokken conclusie inzake NOAEL en de uitwerking

van de middelen op de gezondheid van kleine kinderen, acht het College de nadere

motivering die verweerder in het bestreden besluit heeft gegeven, voldoende

draagkrachtig.

Niet kan worden staande gehouden, gelet op de norm van artikel 3 van de Wet, dat

verweerder op dit punt een onjuiste maatstaf heeft aangelegd.

Indien wegens het ontbreken van een NOAEL bedoelde risico's ook bij kortdurende

blootstelling aanwezig kunnen worden geacht, is het oordeel dat er een

onaanvaardbaar risico bestaat dat in geval van bijvoorbeeld onoplettendheid niet

toelaatbare blootstelling aan het middel plaatsvindt, niet onjuist te achten.

Verweerders hier te verrichten beoordeling heeft vooral betrekking op de mate

waarin aanvaard kan worden dat de verantwoordelijkheid voor eventuele

ongelukken met het middel als gevolg van het niet volgen van gebruiksvoorschriften

bij de toepasser wordt gelaten. Het College stelt voorop dat het hier gaat om

middelen ten aanzien waarvan niet conform de wettelijke eisen is vastgesteld dat, bij

gevoelige groepen, blootstelling aan het middel geen schadelijke uitwerking heeft op

de menselijke gezondheid. De uitwerking zou kunnen bestaan in een onomkeerbare

aantasting van het centrale zenuwstelsel. Voorts zijn het middelen waarbij de

toepassing plaatsvindt door niet-professionele gebruikers, namelijk door willekeurig

welke consument in Nederland dan ook. De naleving van het voorschrift is dus mede

afhankelijk van de - niet zonder meer in alle gevallen positief te beantwoorden vraag

- of de betrokken gebruikers bereid en in staat zijn het gebruiksvoorschrift goed tot

zich te laten doordringen en ernaar te handelen. Het College ziet dan ook geen

plaats voor het oordeel dat verweerder ten onrechte tot de beslissing is gekomen dat

bij middelen als de onderhavige een grote terughoudendheid moet worden betracht

bij het leggen van de verantwoordelijkheid van het voorkomen van schadelijke

effecten bij de gebruiker zelf. Evenmin ziet het College plaats voor het oordeel dat

verweerders beslissing te dezen op een rechtens niet aanvaardbare wijze zou

afwijken van hetgeen verweerder heeft beslist ten aanzien van andere

insectenbestrijdingsmiddelen, die een soortgelijke samenstelling hebben. Op goede

gronden heeft verweerder in dit verband gewezen op een relevant te achten verschil

tussen die middelen en de onderhavige. Dat verschil is dat door het systeem van

verdamping via een stekker-apparaatje het middel in een ruimte wordt gebracht

zonder verdere activiteit van de toepasser. Doordat toepassing mogelijk is zonder

dat de toepasser daarbij aanwezig hoeft te zijn, is het risico dat het middel

onopgemerkt - verdamping geschiedt immers zonder geluid, geur of kleur - in

aanmerkelijk grotere concentraties dan toelaatbaar wordt geacht in de ruimte wordt

gebracht bepaald niet denkbeeldig. Dit is wezenlijk anders dan bij de middelen,

waarbij de toepasser het middel slechts kan toepassen door het zelf te spuiten in de

desbetreffende ruimte waar hij muggen wil doden of verdrijven.

5.5 Ook de grieven van appellanten van Europeesrechtelijke aard kunnen niet leiden tot

het door hen beoogde doel.

Daartoe overweegt het College als volgt.

Van de kant van appellanten is erop gewezen dat verweerder, in elk geval ten tijde

van het nemen van zijn thans bestreden beslissing op de bezwaren van appellanten,

te maken heeft met de Richtlijn 98/8/EG (hierna: de biocidenrichtlijn), die gelet op

artikel 34 van deze richtlijn geimplementeerd diende te zijn ten tijde van het nemen

van het bestreden besluit .

Naar het oordeel van het College valt niet in te zien dat de bepalingen van de Wet,

waaraan verweerder in het onderhavige geval toepassing heeft gegeven, leidend tot

zijn afwijzend besluit, niet zijn op te vatten als bepalingen die een implementatie

inhouden van de biocidenrichtlijn.

Ook blijkens de stukken inzake het wetsvoorstel implementatie biocidenrichtlijn

(TK, 1999-2000, 27 085, nrs 1 e.v.) is ten aanzien van de in het onderhavige geval

toegepaste bepalingen geen verandering van wetgeving voorzien.

Dat het begrip "onaanvaardbare effecten op de gezondheid van de mens" in artikel 5

van de biocidenrichtlijn mogelijk niet onder alle omstandigheden bij de beoordeling

van de aanvraag om toelating samen behoeft te vallen met het begrip "schadelijke

uitwerking op de gezondheid van de mens" doet hier in de onderhavige gevallen niet

aan af. Waar het om gaat is dat verweerder, naar uit het voorgaande volgt, op basis

van de tekst van de Wet, wanneer die tekst richtlijn-conform uitgelegd wordt, heeft

mogen oordelen dat, zoals artikel 5 van de biocidenrichtlijn bepaalt, onder meer "-

rekening houdend met alle omstandigheden waaronder een biocide normaliter

gebruikt wordt - (. niet is vastgesteld) dat het biocide zelf of via zijn residuen geen

onaanvaardbare effecten heeft op de gezondheid van de mens".

Als mogelijk effect heeft verweerder mogen aanmerken het effect op het centrale

zenuwstelsel van de mens. Een dergelijk effect moet naar het oordeel van het

College onmiskenbaar als onaanvaardbaar effect in de zin van de biocidenrichtlijn

worden aangemerkt.

Naar het oordeel van het College stuiten deze grieven van appellante hierop af.

Het College ziet voorts geen plaats voor het oordeel dat verweerder een

"waarschuwingszinnenbeleid" heeft gehanteerd, dat als "technisch voorschrift" in

aanmerking zou komen om te worden aangemeld in het kader van ‚‚n der door

appellanten bedoelde europeesrechtelijke aanmeldingsprocedures (met name die

voorzien in Richtlijn 83/189/EG). Een beleidsregel als door appellanten bedoeld, is

naar het oordeel van het College in de gedragslijn van verweerder op dit gebied niet

te ontwaren. Echter, al aangenomen dat de gedragslijn bij waarschuwingszinnen van

verweerder waar het andere middelen betreft als een beleidsregel zou kunnen

worden aangemerkt, dan moet vastgesteld worden dat het in het onderhavige beroep

gaat om een beslissing die op de muggenstekkermiddelen is toegesneden en die

geheel is gekoppeld aan de specifieke kenmerken van deze producten. Verweerders

beslissing kan niet worden beschouwd als een beslissing die steunt op enig beleid, als

door appellanten bedoeld. Reeds op die grond moeten de ter zake door appellanten

geformuleerde grieven worden verworpen. De grief van appellanten dat ten onrechte

toepassing is gegeven aan het voorzorgsbeginsel, dat ook is omschreven in artikel

174, tweede lid, van het Verdrag betreffende de Europese Unie, kan gelet op de

norm die is neergelegd in voormeld artikel 3 geen doel treffen.

5.6 De conclusie is dat het bestreden besluit niet onrechtmatig is, zodat de beroepen

ongegrond dienen te worden verklaard.

Het College acht geen termen aanwezig voor een proceskostenveroordeling met

toepassing van artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht.

6. De beslissing

Het College verklaart de beroepen ongegrond.

Aldus gewezen door mr B.Verwayen, mr C.M.Wolters en mr H.C.Cusell in

tegenwoordigheid van mr M.S. Hoppener, als griffier, en uitgesproken in het openbaar op 30 maart 2001.