College van Beroep voor het bedrijfsleven

Nrs. 96/0076/060/013 en 96/0090/060/013 12 september 2001

Uitspraak in de zaken van:

1. Een douaneschuld bij invoer ontstaat indien aan rechten bij invoer onderworpen goederen aan het douanetoezicht worden onttrokken.

2. De douaneschuld ontstaat op het tijdstip waarop de goederen aan het douanetoezicht worden onttrokken.

3. Schuldenaren zijn:

- de persoon die de goederen aan het douanetoezicht heeft onttrokken;

- de personen die aan deze onttrekking hebben deelgenomen terwijl zij wisten of redelijkerwijze hadden moeten weten dat de goederen aan het douanetoezicht werden onttrokken;

- de personen die de betrokken goederen hebben verworven of deze onder zich hebben gehad en die op het ogenblik waarop zij de goederen verwierven of ontvingen, wisten of redelijkerwijze hadden moeten weten dat deze aan het douanetoezicht waren onttrokken;

- alsmede, in voorkomend geval, de persoon die de verplichtingen welke voortvloeien uit de tijdelijke opslag van de goederen of uit het gebruik van de douaneregeling waaronder deze waren geplaatst, dient na te komen.

Artikel 204

1. Een douaneschuld bij invoer ontstaat:

in andere gevallen dan die bedoeld in artikel 203, tenzij vaststaat dat dit verzuim zonder werkelijke gevolgen is gebleven voor de juiste werking van de tijdelijke opslag of de betrokken douaneregeling.

2. De douaneschuld ontstaat, hetzij op het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de verplichting waarvan de niet-nakoming de douaneschuld doet ontstaan, hetzij op het tijdstip waarop de goederen onder de betrokken douaneregeling werden geplaatst, wanneer achteraf blijkt dat aan een van de voorwaarden voor de plaatsing van de genoemde goederen onder deze regeling of of voor de toekenning van een verlaagd recht bij invoer of van een nulrecht uit hoofde van de bijzonder bestemming van de goederen, niet is voldaan.

3. Schuldenaar is de persoon die, naar gelang van het geval, hetzij de verplichtingen moet nakomen welke ten aanzien van aan rechten bij invoer onderworpen goederen voortvloeien uit de tijdelijke opslag of uit het gebruik van de douaneregeling waaronder deze goederen zijn geplaatst, hetzij de aan de plaatsing van de goederen onder de regeling verbonden voorwaarden in acht moet nemen.

Artikel 215

1. De douaneschuld ontstaat op de plaats waar de feiten zich voordoen die tot het ontstaan van deze schuld leiden.

2. Indien de in lid 1 bedoelde plaats niet kan worden bepaald, wordt de douane-schuld geacht te zijn ontstaan op de plaats waar de douaneautoriteiten vaststellen dat de goederen zich in een situatie bevinden die tot het ontstaan van een douaneschuld heeft geleid.

3. Indien een douaneregeling voor bepaalde goederen niet is beëindigd, wordt de douaneschuld geacht te zijn ontstaan:

- op de plaats waar de goederen onder de regeling zijn geplaatst, of

- op de plaats waar de goederen de Gemeenschap onder de betrokken regeling zijn binnengekomen."

De artikelen 378 en 379 van de Verordening nr. 2454/93 van de Commissie, inhoudende de bepalingen voor de toepassing van het CDW (hierna ook: TCDW) luiden, voorzover hier van belang, als volgt:

" Artikel 378

1. Wanneer een zending niet bij het kantoor van bestemming is aangebracht en de plaats van de overtreding of onregelmatigheid niet kan worden vastgesteld, wordt deze overtreding of onregelmatigheid, onverminderd artikel 215 van het Wetboek, geacht te zijn begaan:

- in de Lid-Staat waaronder het kantoor van vertrek ressorteert, of

- in de Lid-Staat waaronder het kantoor van doorgang bij binnenkomst in de Gemeenschap ressorteert en waaraan een kennisgeving van doorgang is afgegeven,

tenzij, binnen een nader te bepalen termijn als voorzien in artikel 379, lid 2, ten genoegen van de douaneautoriteiten het bewijs wordt geleverd van de regelmatigheid van het communautair douanevervoer of van de plaats waar de overtreding of onregelmatigheid daadwerkelijk is begaan.

2. Indien, bij gebreke van een dergelijk bewijs, de overtreding of onregelmatigheid geacht blijft te zijn begaan in de Lid-Staat van vertrek of in de Lid-Staat van binnenkomst als bedoeld in lid 1, eerste alinea, tweede streepje, worden de rechten en andere heffingen op de betrokken goederen door deze Lid-Staat volgens de communautaire of nationale bepalingen geïnd.

3. Indien, binnen drie jaar na geldigmaking van de aangifte T1, kan worden vastgesteld in welke Lid-Staat de overtreding of onregelmatigheid daadwerkelijk is begaan, gaat deze Lid-Staat overeenkomstig de communautaire of nationale bepalingen over tot de inning van de rechten en heffingen op de betrokken goederen (met uitzondering van die welke overeenkomstig de tweede alinea als eigen middelen van de Gemeenschap werden geïnd). De aanvankelijk geïnde rechten en heffingen worden terugbetaald (met uitzondering van die welke als eigen middelen van de Gemeenschap werden geïnd) zodra het bewijs van deze inning is geleverd.

4. De zekerheid die ten behoeve van het communautair douanevervoer werd gesteld, wordt eerst vrijgegeven na afloop van voornoemde termijn van drie jaar, of eventueel na betaling van de rechten en heffingen die van toepassing zijn in de Lid-Staat waar de overtreding of onregelmatigheid daadwerkelijk is begaan.

De Lid-Staten nemen de nodige maatregelen om overtredingen en onregelmatigheden te bestrijden en daar doeltreffende sancties op te stellen.

Artikel 379

1. Wanneer een zending niet bij het kantoor van bestemming is aangebracht en de plaats van de overtreding of onregelmatigheid niet kan worden vastgesteld, deelt het kantoor van vertrek dit zo spoedig mogelijk mede aan de aangever, doch uiterlijk binnen elf maanden na geldigmaking van de aangifte voor communautair douanevervoer.

2. In de in lid 1 bedoelde kennisgeving wordt onder andere de termijn vermeld waarbinnen bij het kantoor van vertrek, ten genoegen van de douaneautoriteiten, het bewijs moet worden geleverd van de regelmatigheid van het communautair douanevervoer of van de plaats waar de overtreding of onregelmatigheid daadwerkelijk werd begaan. Deze termijn bedraagt drie maanden na de in lid 1 bedoelde kennisgeving. Indien het bewijs na het verstrijken van deze termijn niet is geleverd, gaat de bevoegde Lid-Staat over tot de inning van het verschuldigde bedrag aan rechten en andere heffingen. In de gevallen waarin deze Lid-Staat niet de Lid-Staat is waarin het kantoor van vertrek is gelegen, stelt het kantoor van vertrek deze Lid-Staat daarvan onverwijld in kennis."

" Op 24-01-94 is te Rotterdam onder nummer 8101477 op uw naam afgegeven een document ED-T1.

Van dit document is het zuiveringsexemplaar nog niet terugontvangen.

(…)

" Op febr 94 werd te Rotterdam onder nummer T1-8103306 op uw naam een document ED-T afgegeven.

Aangezien tot nu toe nog niet is gebleken dat de goederen op het door u genoemde kantoor van bestemming werden aangebracht, stel ik u op grond van artikel 379 van de Toepassingsverordening C.D.W., ervan in kennis dat het document ED-T nog niet als afgedaan kan worden beschouwd.

Indien dit bewijs na het verlopen van eerder genoemde termijn niet is geleverd, gaat de bevoegde Lidstaat over tot de invordering van het bedrag over rechten en andere heffingen dat verschuldigd is."

" Betreffende partij is afgeleverd op het volgende adres: Almagenajo Y Distribucion Transquela S.L., Pollgono "Can Masferrar", 08170 Montornes del Valles (Barcelona), v.r.v. de uiteindelijk koper, Comercial Vall Saberit S.L., C. Santa Anna II, 08500 VOC (Barcelona), die zoals het ernaar uitziet, de goederen niet op regelmatige wijze bij de douane heeft aangebracht.

Deze affaire is in onderzoek bij de F.I.O.D. te Amsterdam, die over alle correspondentie beschikt.Wij vragen u dan ook om in contact te treden met de heren N.P.J.J. Hemelaar en H. Huijser, beide Opsporingsambtenaar van de F.I.O.D. te Amsterdam (…)."

" Argumenten belanghebbende:

1.Vaststaat dat de goederen in Spanje zijn aangekomen. Dit blijkt uit de afgetekende vrachtbrieven. De documenten zijn door de Spaanse douane n.a.v. een huiszoeking bij de Spaanse ontvanger in beslaggenomen. Door ons kunnen geen verdere bewijsstukken worden overgelegd. Enkel aanwezig is een brief van de Spaanse autoriteiten waarin ons verder wordt opgedragen ons verder te onthouden van iedere inmenging in deze zaak.

(…)

Standpunt inspecteur (…):

In het kader van het communautair extern douanevervoer staan de verplichtingen van de titularis van het document vast. De gegevens waarmee belanghebbende op dit moment komt zijn onvoldoende om de documenten alsnog als gezuiverd aan te merken.

Ieder verband tussen de niet-gezuiverde documenten en de goederen die staan vermeld op het door belanghebbende overgelegde bewijsmateriaal ontbreekt. Een afgetekend CMR kan niet als bewijs van regelmatig aanbrengen dienen. Ook kan niet worden geconcludeerd dat op grond van de CMR-vrachtbrieven de invorderingsbevoegdheid aan Spanje toe moet komen.

Conclusie/afspraken/oplossingen:

1. Bij de FIOD zal worden geïnformeerd naar een rapport over hetgeen door belanghebbende wordt beweerd.

2. Overwogen zal worden om alsnog nadere informatie in te winnen bij de Spaanse autoriteiten.

(…)"

- Vervolgens heeft verweerder de bestreden besluiten genomen.

Op 09-08-1995 geeft u schriftelijk enige aanvullingen op het verslag van het horen. U voegt daarbij een vertaling van een rapport dat door de Spaanse douaneautoriteiten is opgemaakt. In dit rapport wordt onder punt 2.3 gesteld dat de goederen en de documenten zijn aangeleverd in de magazijnen van Transquela S.A. te Spanje. Ik wijs er in dit verband op dat hier geen sprake is van aanbrengen in de zin van de wet, zoals ik dit hierboven heb aangegeven.

Op 01-09-1995 heb ik, naar aanleiding van de gemaakte afspraak tijdens het horen, een brief gezonden aan de Spaanse douaneautoriteiten met een aantal specifieke vragen aangaande de litigieuze documenten. Op 16-11-1995 ontving ik een antwoord op mijn brief, gedateerd 15-11-1995. Na vertaling blijkt daaruit het volgende:

Op 05-12-1995 heb ik telefonisch kontakt gehad met de heer Splietelhof van Cooper & Lybrand Belastingadviseurs die u in deze zaak terzijde staat. In dit gesprek heb ik nogmaals aangegeven dat ik geen reden vind, mede gelet op het hierboven beschrevene, om de bezwaarschriften toe te wijzen. Tevens heb ik gezegd dat het mijnerzijds niet zinvol is om bij de vervoerder nader bewijs op te vragen, waarmee kan worden aangetoond dat de goederen hun (geografische) bestemming hebben gevolgd. Ik heb dit gemotiveerd, wijzend op de wettelijke bepalingen omtrent het aanbrengen, als hierboven beschreven. Een afschrift van de hierboven genoemde correspondentie tussen mij en de Spaanse douaneautoriteiten zend ik op zijn verzoek separaat toe aan de heer Splietelof van Coopers & Lybrand Belastingadviseurs.

De heer Spietelhof heeft nog een fax toegezonden met een rapportage van de Commissie van de EU betreffende een onderzoek naar fraude. Hij vroeg mij om de inhoud van dit rapport mee te wegen in de afdoening van het bezwaarschrift. Deze rapportage is in algemene bewoordingen opgesteld, legt geen verband met de litigieuze documenten en is voor mij dan ook geen reden om een ander standpunt in te nemen. Dit temeer, gelet op het specifieke antwoord van de Spaanse douaneautoriteiten omtrent de litigieuze documenten, zoals hierboven gedeeltelijk geciteerd.

U heeft in dit geval geen bewijsmateriaal overgelegd waarmee is aangetoond dat de goederen en het document zijn aangeboden aan het kantoor van bestemming. De douaneschuld blijft dan ook in stand (artikel 204 Vo (EEG) nr. 2913/92 juncto artikel 114 Wet inzake de douane)."

Met betrekking tot de niet gezuiverde T1 documenten merk ik op dat deze als plaats van bestemming Nederland hadden. De nasporingsprocedure kon zich daarom beperken tot Nederland. Enige tijd nadat de uitnodiging tot betaling was verzonden werd op grond van het FIOD onderzoek duidelijk dat de betreffende goederen mogelijk naar Spanje waren vervoerd. Ik verwijs hiervoor naar hetgeen ik onder de feiten heb vermeld. Een nasporingsonderzoek in Spanje was daarom tijdens de niet-zuiveringsprocedure niet aan de orde en is anders dan belanghebbende stelt daarom ook niet aan haar onthouden. Zoals belanghebbende zelf stelt heeft deze mij tijdens de zuiveringsprocedure niet op de hoogte gesteld van het lopende onderzoek bij de Spaanse douaneautoriteiten. De grond die belanghebbende daarvoor aanvoert kan mij niet worden tegengeworpen nu ik daarin geen partij was.

In de door belanghebbende aangehaalde instructie inzake de zuiveringsprocedure is aangegeven dat de beslissing over de zuivering en de bewaking van de diverse termijnen de verantwoordelijkheid blijft van de zuiveringsafdeling van het douanedistrict. De instructie is in beginsel bedoeld voor de gevallen dat het kantoor van bestemming in een andere lidstaat is gelegen. Op grond van het voorgaande ben ik van mening dat een afwijking van de genoemde instructie gerechtvaardigd is. Door de geconstateerde afwijking is belanghebbende bovendien naar mijn mening niet geschaad in haar belangen. De mededeling niet zuivering is in beide gevallen binnen de gestelde termijn aan belanghebbende verzonden. Ook is de wettelijk voorgeschreven termijn van drie maanden gegeven als bedoeld in artikel 379, tweede lid van de Verordening (EEG) nr 2454/93 van de Commissie van 2 juli 1993 (verder UCDW). Gedurende deze termijn heeft belanghebbende geen enkele mededeling gedaan omtrent de verblijfplaats van de goederen. In beide gevallen is de uitnodiging tot betaling pas verzonden na het verstrijken van deze termijn van drie maanden. Ik ben daarom van mening dat ik aan alle vereisten van artikel 379 UCDW heb voldaan.

De stelling van belanghebbende dat er geen sprake is van de situatie als bedoeld in artikel 378, tweede lid UCDW kan ik niet volgen. Gedurende de termijn van 3 maanden welke in de mededeling niet zuivering is gegeven heeft belanghebbende geen bewijzen aangedragen dat de onregelmatigheid in een andere lidstaat heeft plaatsgevonden. Zoals ik onder de feiten heb verwoord zijn mij gedurende deze termijn ook geen andere feiten bekend geworden waaruit ik zou moeten concluderen dat de onregelmatigheid niet in Nederland heeft plaatgevonden. Hetgeen belanghebbende hieromtrent stelt wil ik ten stelligste ontkennen. De verwijzing naar de uitspraak van de Tariefcommissie van 31 juli 1998 nr. 0076/97 gaat niet op. In dat geval was het kantoor van bestemming gelegen in Duitsland. Het nasporingsonderzoek had daar ook plaatsgevonden. Bovendien bleek dat de inspecteur beschikte over stukken welke gedateerd waren ruim voor de datum waarop de uitnodiging tot betaling was verzonden. Hieruit heeft de Tariefcommissie blijkbaar de conclusie getrokken dat de inspecteur ten tijde van het verzenden van de uitnodiging tot betaling op de hoogte was van het feit dat de onttrekking in Duitsland had plaatsgevonden."

De primaire grief strekt tot nietigverklaring van de bestreden UTB nu de voorbereiding van de in deze UTB vervatte beschikking niet omgeven is geweest met de door de betrokken autoriteiten in acht te nemen zorgvuldigheid.

Een dergelijk gebrek in de voorbereiding van de in deze UTB vervatte beschikking dient te worden bedreigd met nietigheid, nu de aard van de belangen die door de in acht te nemen zorgvuldigheid worden beschermd, met zich meebrengt dat een dergelijk gebrek niet aan een belastingplichtige dient te mogen worden tegengeworpen.

5.1.1 Europees onderzoek naar de fraude

5.1.2 Tekortkoming in het gecoördineerde onderzoek

Gelet op het feit dat het fraude met T-documenten betrof, was het bij het opstarten van het onderzoek reeds duidelijk dat de fraude er op was gericht om hetzij de verschuldigde communautaire rechten bij invoer, hetzij de belastingen terzake van invoer niet te voldoen.

Het voorgaande brengt met zich mee dat uit de aard van het onderzoek reeds volgt dat wordt vastgesteld door wiens toedoen en ten belope van welke bedragen deze rechten en belastingen zijn ontdoken.

De tekortkoming van het onderzoek betreft het feit dat, hoewel het niet voldoen van de verschuldigde communautaire rechten en belastingen centraal staat, het onderzoek naar de fraude op geen enkele wijze was gericht op het alsnog innen van de ontdoken rechten en belastingen ten laste van diegenen die daarvoor uit hoofde van hun frauduleuze gedragingen mede-aansprakelijk voor zijn.

Deze tekortkoming wordt met name geaccentueerd door het feit dat géén van de bij het gecoördineerde onderzoek betrokken partijen de Inspecteur lijkt te hebben ingelicht (Nederland werd immers niet door de Douane, maar door de FIOD/Douanerecherche bij de onderzoekingen vertegenwoordigd).

5.1.3 Onderzoek gericht op repressie van fraude

Voorzover belanghebbende achteraf kon worden vastgesteld is het grootste deel van het feitelijke onderzoek verricht door de Spaanse autoriteiten. Dit kan enerzijds worden afgeleid uit het feit dat de Nederlandse Inspecteur niet of nauwelijks de beschikking lijkt te hebben gehad over enige bescheiden betreffende het onderzoek naar de fraude (zie hiervoor in 3.6). Anderzijds heeft belanghebbende de hand weten te leggen op een complete Onderzoeksdossier van de Spaanse autoriteiten (zie hiervoor 2.4.1).

Uit het Onderzoeksdossier kan worden afgeleid dat het ingestelde onderzoek qua opzet uitsluitend gericht was op het achterhalen en bestraffen van de betrokken fraudeurs, om zodoende door middel van repressief toezicht toekomstige fraude met rechten bij invoer en belastingen terzake van invoer tegen te gaan.

5.1.4 Onderzoek niet gericht op invordering

In het Spaanse onderzoek, is noch op enige andere wijze getracht de ten gevolge van de fraude verschuldigd geworden rechten bij invoer en belastingen alsnog te innen ten laste van degenen die uit hoofde van hun feitelijke en frauduleuze gedragingen voor betaling van die rechten en belastingen aansprakelijk kunnen worden gesteld.

Blijkens de brief die door de Spaanse autoriteiten aan de Inspecteur is verstuurd (zie hiervoor in 3.6.8), kan worden afgeleid dat althans de Spaanse autoriteiten zich welbewust moeten zijn geweest van deze tekortkoming.

Uiteindelijk heeft dit nalaten geresulteerd in het aanspreken van belanghebbende als te goeder trouw zijnde titularis door de Nederlandse fiscus.

5.1.5 Onderzoek niet gericht op invordering, schending algemene beginselen

De eerste grief is gericht op het feit dat de inrichting en uitvoering van het onderzoek niet omgeven is geweest met de door de betrokken autoriteiten in het algemeen en de Spaanse in het bijzonder in acht te nemen zorgvuldigheid.

Uit de aarde van de fraude volgt dat het onderzoek allereerst gericht had moeten zijn op het invorderen van de verschuldigde rechten bij invoer en belastingen terzake van invoer ten laste van diegenen die daarvoor uit hoofde van hun gedragingen. Pas in tweede instantie dient het onderzoek zich te richten op het bestrafffen van de betrokken fraudeurs. Pas op de laatste plaats dient het onderzoek gericht te zijn op het verhaal van de rechten bij invoer en belastingen terzake van invoer op de titularis te goeder trouw van het T-1 document.

Op grond van de uitspraak van uw College van 12 november 1986 (zaak nr. 66/01/94, opgenomen in UTC 1988/30) brengt het voorgaande met zich mee dat, ondanks de formele verschuldigheid, de nationale rechtsbeginselen in de weg staan aan het uitoefenen van de gebonden bevoegdheid die de Inspecteur heeft terzake van het opleggen van de uitnodiging tot betaling aan belanghebbende.

5.1.6 Conclusie ten aanzien van de primaire grief

Nu is nagelaten te onderzoeken of er mogelijkheden bestaan om de verschuldigde bedragen te innen bij degenen die zijn te beschouwen als de fraudeurs en/of degenen die onrechtmatig voordeel hebben behaald bij de frauduleuze gedragingen, is het fraude-onderzoek niet met de door autoriteiten betamelijke zorgvuldigheid omgeven geweest.

Nu het in de bestreden UTB vervatte besluit om belanghebbende terzake van de verschuldigde rechten aan te spreken, een direct gevolg is van deze onzorgvuldigheid is de UTB tot stand gekomen in strijd met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in het algemeen en het zorgvuldigheidsbeginsel in het bijzonder.

Nu de UTB is opgelegd in strijd met de vorenbedoelde beginselen, is deze nietig, althans dient het in deze UTB vervatte bedrag aan landbouwheffingen tot nihil te worden teruggebracht.

5.2 Subsidiaire grief

De subsidiaire grief strekt tot onbevoegdverklaring van de Nederlandse autoriteiten. Dit als gevolg van het feit dat de onregelmatigheden, welke hebben geleid tot de onttrekking van de goederen aan het douanetoezicht in Spanje hebben plaatsgevonden.

5.2.1 Hoofdregel; plaats waar onregelmatigheden hebben plaatsgevonden

Op grond van de hoofdregel opgenomen in de bepaling van artikel 215 van het CDW dient de invordering te geschieden door de autoriteiten van de lidstaat waar de onregelmatigheden die aanleiding hebben gegeven tot het onttrekken van de goederen aan het douanetoezicht, hebben plaatsgevonden.

Deze bepaling blijft evenwel buiten toepassing wanneer niet bekend is waar de onregelmatigheden zich hebben voorgedaan. In dat geval dient de invorderingsbevoegdheid te worden vastgesteld aan de hand van de bepaling van artikel 378, lid 1 van de TCDW. Op grond van deze bepaling is in een dergelijk geval de autoriteit van de lidstaat van vertrek tot invordering bevoegd.

In afwijking van de hiervoor aangehaalde bepaling van artikel 378, lid 1, wordt op grond van lid 3 van dit artikel, overeenkomstig het dictum van het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen van 27 november 1984, Zaak nr. 99/83, Jur. 1984, pp. 3939-3958 en in overeenstemming met de hoofdregel van de bepaling van artikel 215 van het CDW, alsnog de invorderingsbevoegdheid overgedragen aan de lidstaat waar de onregelmatigheid heeft plaatsgevonden.

5.2.2 Plaats van onregelmatigheden in Spanje

Uit de hiervoor in 2.4 weergegeven feiten kan worden afgeleid dat moet worden vastgesteld dat de onregelmatigheden die aanleiding hebben gegeven tot het onttrekken van de goederen aan het douanetoezicht overeenkomstig het gestelde in 4.4.6, geacht moeten worden in Spanje te hebben plaatsgevonden.

Het voorgaande is een gevolg van het feit dat de goederen rechtstreeks (zie hiervoor in 2.4.2.2), blijkens het Onderzoeksdossier binnen de daarbij gebruikelijke tijdspanne (zie hiervoor in 2.4.2.3) naar Spanje zijn vervoerd door onafhankelijke derde vervoerders (zie hiervoor in 2.4.1.3), aldaar zijn gelost (waardoor de aangebrachte verzegeling van de vrachtauto's is verbroken) (zie hiervoor in 2.4.2), in de magazijnen van Transquela zijn ingeslagen (zie hiervoor in 2.4.3.3) en uiteindelijk in Spanje in het verkeer gebracht (zie hiervoor in 2.4.5).

Op grond van het voorgaande moet, overeenkomstig de uitspraken van de Tariefcommissie van 1 februari 1993, nr. 12714, opgenomen in UTC 1993/34 en die van uw College van 7 september 1992, nr. 90/0203/060/013, worden afgeleid dat de feitelijke onregelmatigheden, welke hebben geleid tot het onttrekken van de goederen aan het douanetoezicht, hebben plaatsgevonden in Spanje.

5.2.3 Moment wetenschap kan worden toegerekend

Uit het hiervoor in hoofdstuk 3 gestelde kan worden afgeleid dat reeds in een vroeg stadium bij de bevoegde autoriteiten bekend was waar de feitelijke onregelmatigheden op grond waarvan het bestreden document ongezuiverd is gebleven, hebben plaatsgevonden.

Hiervoor in paragraaf 3.3 is weergegeven dat in de maand september 1994 door de Spaanse autoriteiten een inval is gedaan bij Transquela. In dezelfde maand en de maand daarop zijn ook diverse bijeenkomsten belegd in Brussel waarin het onderzoek naar de onderhavige fraude uitvoerig aan de orde is gesteld (zie hiervoor in 3.4).

Gezien het feit dat enerzijds voldoende materiaal geacht moet worden bij vorenbedoelde inval boven tafel te zijn gehaald, terwijl anderzijds sprake is geweest van verregaande samenwerking tussen de verschillende betrokken bevoegde autoriteiten en bovendien een periode van ruim zes maanden is gelegen tussen onderzoek en overleg enerzijds en het opleggen van de UTB anderzijds (10 april 1995), moet worden vastgesteld dat de bevoegde autoriteiten te tijde van het opleggen van de UTB voldoende wetenschap kan worden toegerekend op grond waarvan tot overdracht van de invorderingsprocedure aan de Spaanse autoriteiten had moeten worden geconcludeerd.

5.2.4 Wetenschap wellicht niet bij de Inspecteur, toch toerekening

Dat de Inspecteur vorenbedoelde wetenschap wellicht niet had (maar wel de ambtenaren van de FIOD/Douanerecherche), doet aan het voorgaande niet af. Indien enige bevoegde autoriteit wetenschap had van de feitelijke omstandigheden van deze zaak, dan dient deze wetenschap aan de Inspecteur te worden toegerekend, althans dient het gebrek aan wetenschap niet door middel van het opleggen van de UTB aan belanghebbende te mogen worden tegengeworpen.

5.2.5 Conclusie ten aanzien van het subsidiaire grief

Op grond van de bepaling van artikel 378, lid 3 van de TCDW en in zoverre in overeenstemming met de hoofdregel van artikel 215 van het CDW, moet de lidstaat waarvan de bevoegde autoriteiten terzake tot invordering bevoegd zijn, worden vastgesteld aan de hand van de plaats waar de onregelmatigheid die aanleiding heeft gegeven tot het ontstaan van de douaneschuld werkelijk heeft plaatsgevonden.

Wanneer de Spaanse autoriteiten geacht moeten worden tot invordering bevoegd te zijn, bestaan twee mogelijkheden. Enerzijds bestaat de mogelijkheid dat reeds vóór het opleggen van de UTB aan de Nederlandse autoriteiten de wetenschap moet worden toegerekend dat de bedoelde bevoegdheid in Spanje ligt. In dat geval zijn de Nederlandse autoriteiten niet bevoegd geweest om de bestreden UTB op te leggen. Mitsdien kan de UTB niet in strijd blijven en dient deze te worden vernietigd.

Anderzijds bestaat de mogelijkheid dat pas na het uitreiken van de UTB is komen vast te staan dat de onregelmatigheden in Spanje hebben plaatsgevonden. In dat geval geldt dat de Nederlandse autoriteiten in eerste instantie op de voet van artikel 378, lid 1, eerste gedachtenstreepje van de TCDW invorderingsbevoegd waren, maar dat deze bevoegdheid, na het bekend worden op de voet van de bepaling van lid 3 van laatstgenoemd artikel, aan de ingeleide procedure is komen te ontvallen, waardoor deze procedure niet kan worden doorgezet en waardoor de geldigheid van de UTB in rechte wordt aangetast.

Op grond van het voorgaande geldt dat zowel in het geval reeds voor het opleggen van de UTB bekend was waar de onregelmatigheden hebben plaatsgevonden, als in het geval dit na het opleggen daarvan bekend is geworden, dat de bevoegdheid terzake van het opleggen ontbreekt, althans te komen te vervallen en dat derhalve de Nederlandse autoriteiten niet -, althans niet langer bevoegd zijn om de ingeleide procedure door te zetten. Mitsdien kan de opgelegde UTB niet in stand blijven en dient deze te worden vernietigd."

Overeenkomstig jurisprudentie van de Tariefcommissie moet dit verzuim geacht worden van openbare orde te zijn, en om die reden geacht worden in de weg te staan aan het doorzetten van de ingeleide invorderingsprocedure.

5.2.1 Het belang van kennisgeving

De formele kennisgeving inzake niet-zuivering vormt een essentieel onderdeel in de procedure tot invordering van de uit de niet-zuivering voortvloeiende verschuldigde rechten. Dit is niet slechts een gevolg van het feit dat de belastingplichtige door middel van een dergelijke kennisgeving voortvloeien, maar ook vervult deze kennisgeving een eigen, bijzondere rol bij de vaststelling van de tot invordering bevoegde autoriteit.

5.2.2 Vereisten aan de zuiveringsprocedure

In de uitspraak van de Tariefcommissie van 9 april 1990 nr. 12495, opgenomen in UTC 1990/26 oordeelde het college dat het niet-inachtnemen van de vereisten gesteld aan de zuiveringsprocedure van artikel 54 van de Algemene wet inzake de douane (Wet van 26 januari 1961, Stb. 31) de ongeldigheid van die procedure met zich meebrengt, waaruit de nietigheid van de UTB voortvloeit.

In de uitspraak van de Tariefcommissie van 17 november 1993, nr. 12890, UTC 1994/6 dat de enkele stelling van belanghebbende - die niet door de Inspecteur kon worden weerlegd - dat niet aan de vereisten van artikel 54 van de AWD is voldaan, reeds een zodanig verzuim met zich meebrengt dat het de geldigheid van de procedure met zich meebrengt, waaruit de nietigheid van de UTB voortvloeit.

Uit het voorgaande kan worden afgeleid dat de vereisten die aan de zuiveringsprocedures worden gesteld, van dien aard zijn dat, wanneer deze niet in acht worden genomen, dit de ongeldigheid van de procedure met zich meebrengt. Gelet op de overeenkomst in doel en strekking van voornoemd artikel 54 en de bepaling van artikel 379 van de TCDW, moeten deze uitspraken van overeenkomstige toepassing worden geacht op de procedure van laatstgenoemd artikel.

(…)

5.2.3 Conclusie

Hoewel aan de voorwaarden voor het toepassen van de procedure van artikel 379, lid 1 van de TCDW is voldaan (zending niet bij het kantoor van bestemming aangebracht, destijds niet bekend waar de onregelmatigheid heeft plaatsgevonden), is in het onderhavige geval geen formele kennisgeving inzake niet-zuivering als bedoeld in deze bepaling verstuurd.

Gelet op het voorgaande, en in het bijzonder op de aangehaalde uitspraken van de Tariefcommissie, brengt schending van deze procedurele vereisten het aantasten van de geldigheid van de zuiveringsprocedure met zich mee, hetgeen tot gevolg heeft dat de opgelegde UTB niet in stand kan blijven."

Aldus gewezen door mr D. Roemers, H.G. Lubberdink en mr C.J. Borman, in tegenwoordigheid van mr F.W. du Marchie Sarvaas, als griffier, en uitgesproken in het openbaar op 12 september 2001.

w.g. D. Roemers w.g. F.W. du Marchie Sarvaas