Voor een uitgebreide weergave van het verloop van de procedure en de in dit geding van belang zijnde feiten en omstandigheden, voor zover niet bestreden, wordt verwezen naar de inhoud van de bestreden uitspraak van de accountantskamer, die als hier ingelast wordt beschouwd. Het College volstaat met het volgende.

[naam 1] en [naam 2] waren ten tijde van het handelen c.q. het nalaten waarover thans wordt geklaagd accountant.

[naam 3] exploiteerde via een aantal besloten vennootschappen een assurantiebedrijf, [naam 5] . In 2002 verkeerde [naam 5] in financiële problemen. In verband met deze problemen is op 27 juni 2002 een overeenkomst (hierna: het Convenant) gesloten tussen [naam 3] , [naam 5] , zeven verzekeringsmaatschappijen en de huisbankier van [naam 5] (hierna: de [naam 6] ). Het Convenant had ten doel het temporiseren van openstaande schulden en het tijdelijk financieren ter overbrugging, zodat in de periode van 18 maanden na sluiten van het Convenant voldoende financieringsruimte zou ontstaan ter overleving van [naam 5] .

De [naam 6] heeft op 31 december 2002 het door haar aan [naam 5] verleende krediet ‘ingeperkt’. Dit was voor [naam 3] aanleiding om op 9 januari 2003 aan de Belastingdienst melding van betalingsonmacht te doen. Op 28 februari 2003 is één van de vennootschappen van [naam 5] failliet verklaard, in de maanden maart en april 2003 gevolgd door een aantal andere vennootschappen van [naam 5] .

[naam 3] en de [naam 6] zijn verwikkeld in een civiele procedure. Bij (eind)arrest van 23 november 2010 heeft het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, op vordering van [naam 3] , de [naam 6] wegens een haar toerekenbare tekortkoming jegens [naam 5] en [naam 3] ter zake voormelde kredietopzegging veroordeeld tot schadevergoeding aan [naam 3] , nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet. Daarbij heeft het Gerechtshof onder meer overwogen dat het verweer van de [naam 6] betreffende het causale verband tussen de haar toerekenbare tekortkoming en de schade in het kader van de schadestaatprocedure aan de orde kan komen.

Bij vonnis van de rechtbank Overijssel (hierna: de rechtbank) van 7 augustus 2013 in de schadestaatprocedure zijn [naam 3] en de [naam 6] in de gelegenheid gesteld zich bij akte uit te laten over de benoeming van [naam 1] tot gerechtelijk deskundige, de daarin opgenomen opdrachtformulering en kostenbegroting. Bij vonnis van 23 oktober 2013 van de rechtbank is [naam 1] tot deskundige benoemd. De opdracht luidde als volgt:

[naam 2] heeft [naam 1] tijdens het deskundigenonderzoek bijgestaan.

Op 4 februari 2014 heeft [naam 1] een concept-deskundigenbericht verstrekt aan partijen. [naam 3] en de [naam 6] hebben daarop schriftelijk gereageerd.

Op 20 maart 2014 heeft [naam 1] zijn deskundigenbericht van 19 maart 2014 ter griffie van de rechtbank gedeponeerd. In het deskundigenbericht staat onder meer het volgende:

De klacht, zoals weergegeven in de uitspraak van de accountantskamer, welke weergave door partijen niet wordt bestreden, houdt in dat [naam 1] en [naam 2] de volgende verwijten worden gemaakt:

1. [naam 1] heeft de opdracht ten onrechte aanvaard;

2. [naam 1] en [naam 2] hebben zich niet aan de opdracht gehouden;

3. Zij hebben zich onvoldoende verdiept in de context van de opdracht;

4. Zij hebben onzorgvuldig gehoord;

5. Zij hebben onzorgvuldig wederhoor gepleegd;

6. Zij zijn in het bericht ongemotiveerd voorbijgegaan aan conclusies van vier andere registeraccountants;

7. Zij hebben onjuiste grondslagen gehanteerd;

8. Zij gaan uit van een onjuiste prognose;

9. Zij laten ten onrechte premie- en provisie-inkomsten van het verzekeringsbedrijf buiten beschouwing;

10. Zij baseren zich ten onrechte op de jaarrekening 2001;

11. Zij laten de beschikbaarheid van aanvullende financieringsbronnen ten onrechte buiten beschouwing;

12. Zij baseren zich bij hun beschouwingen over de liquiditeit ten onrechte uitsluitend op gerealiseerde opbrengsten onroerend goed met weglating van waarschijnlijke opbrengsten;

13. Zij gaan uit van een onjuiste beoordelingstermijn;

14. Zij hebben een belangrijke getuigenverklaring onjuist gewaardeerd;

15. Zij volgen niet de richtlijn voor deskundigen;

16. Zij noemen belastende onduidelijkheden en onzekerheden zonder onderzoek;

17. Zij handelen op een aantal onderdelen onzorgvuldig en ondeskundig;

18. Zij hebben geen deugdelijke grondslag voor de hoofdconclusie;

19. Zij handelen in strijd met het fundamentele beginsel van integriteit.

Bij de bestreden uitspraak heeft de accountantskamer de klacht tegen [naam 1] , wat betreft de klachtonderdelen 3, 5 deels, 7, 8, 9, 11, 12, 17, en 18 gegrond verklaard, wat betreft de klachtonderdelen 14 en 16 bij gebreke aan zelfstandige betekenis onbesproken gelaten en de klacht tegen [naam 1] wat betreft de klachtonderdelen 1, 2, 4, 5 deels, 6, 10, 13, 15, en 19 ongegrond verklaard. Aan [naam 1] is de maatregel van berisping opgelegd. Ten aanzien van [naam 2] heeft de accountantskamer de klacht op dezelfde wijze gegrond verklaard en voor het overige ongegrond verklaard. Aan [naam 2] is de maatregel van waarschuwing opgelegd.

Het College stelt vast dat [naam 1] en [naam 2] hoger beroep hebben ingesteld tegen de uitspraak van de accountantskamer voor zover het betreft de (gedeeltelijke) gegrondverklaring van de klachtonderdelen 3, 5, 7, 8, 9, 11, 12, 17, 18, en de oplegging van een maatregel. Het oordeel van de accountantskamer ten aanzien van de overige klachtonderdelen is niet in geschil.

Het College stelt vast dat [naam 3] in hoger beroep een aantal punten naar voren heeft gebracht die zien op andere geschilpunten dan de geschilpunten die (gelet op hetgeen in 3.1 is vermeld) in hoger beroep aan de orde zijn. Dat betreft onder meer het aanvaarden van de opdracht door [naam 1] , de rol van [naam 7] ( [naam 7] ) en het volgens [naam 3] ontbreken van integriteit bij [naam 1] en [naam 2] . Aangezien [naam 3] niet zelfstandig hoger beroep heeft ingesteld tegen de uitspraak van de accountantskamer komt het College aan een beoordeling van die punten niet toe.

De grieven 1 tot en met 5 zijn gericht tegen de overwegingen van de accountantskamer in punt 4.8 van de bestreden uitspraak. Zakelijk en verkort weergegeven heeft [naam 1] ten aanzien van die overwegingen het volgende aangevoerd. [naam 1] betwist in grief 1 dat hij zelf een liquiditeitsprognose had moeten maken. [naam 1] heeft voor zijn onderzoek kennis genomen van drie verschillende cash flow prognoses voor het jaar 2003, namelijk: a) de prognose opgesteld in mei 2002 in het kader van een door PricewaterhouseCoopers (PWC) op 27 mei 2002 uitgebracht Limited Business Review, b) de begroting opgesteld in augustus 2002 door de partijdeskundige van [naam 3] en c) de prognose opgesteld op 3 december 2002, door [naam 7] als bewaker van het convenant samen met [naam 3] . De informatie uit die prognoses, aangevuld met een analyse van de financiële positie per 31 december 2002 in de vorm van een pro forma consolidatie en rekening houdend met de (begrote) cash flows tot en met 31 december 2003, was voldoende om een beeld te krijgen van de liquiditeitspositie van [naam 5] . De rechtbank, als opdrachtgever voor het deskundigenbericht, is akkoord gegaan met deze werkwijze. Verder voert [naam 1] in grief 2 aan dat, anders dan de accountantskamer oordeelt, wel voldoende rekening is gehouden met de kredietruimte en overige afspraken die zijn gemaakt in het Convenant. [naam 3] had echter maar een zeer beperkt deel van zijn financiële verplichtingen op basis van het Convenant afgelost. Over de premie- en provisie-inkomsten voert [naam 1] aan dat de provisie-inkomsten in de begrotingen zijn meegenomen, maar niet de te ontvangen verzekeringspremies, omdat deze moesten worden afgedragen aan de verzekeraars. [naam 1] heeft het aanwenden van ontvangen premies ter gelding van kortlopende schulden, terwijl deze premies dienden te worden betaald aan verzekeraars, niet acceptabel geacht. De aanvullende/ alternatieve financieringsbronnen zijn door [naam 1] ook meegewogen en besproken. Bij de afbakening van de reikwijdte van het onderzoek in het deskundigenbericht heeft [naam 1] reeds opgenomen dat geen rekening kon worden gehouden met beweerdelijke toezeggingen/bevestigingen uit 2011 tot het in 2002 verstrekken van aanvullende financieringen. Daar komt bij dat [naam 3] op nagenoeg alle vaste en vlottende activa van [naam 5] zekerheidsrechten aan derden had verstrekt en vanuit privé borgstelling had verleend. Alternatieve financiers zouden dus zonder enige dekking geld moeten willen verstrekken, hetgeen niet aannemelijk is. Aan de verkoop van vastgoed heeft [naam 1] , anders dan de accountantskamer oordeelt, nadrukkelijk overwegingen geweid en geconcludeerd dat maar een zeer beperkt deel van de voorgenomen verkoop van vastgoed zich had gerealiseerd in verkooptransacties. In grief 3 betoogt [naam 1] dat de uiteenzetting van zijn analyse, anders dan de accountantskamer meent, wel helder is. Die dient te worden gelezen in samenhang met de bijlagen bij het deskundigenbericht, waaronder de pro forma consolidatie. In grief 4 voert [naam 1] aan dat de accountantskamer ten onrechte meent dat het op zijn weg had gelegen om zijn gevolgtrekkingen uit de bijlagen met zoveel woorden als bevinding op te nemen in het deskundigenbericht en de daaraan ten grondslag liggende redenering daarin te ontvouwen en toe te lichten. Volgens [naam 1] heeft hij dit voldoende uiteen gezet in het deskundigenbericht. In grief 5 concludeert [naam 1] dat de accountantskamer zijn oordeel dat geen sprake is van een deugdelijke grondslag en zijn oordeel ten aanzien van klachtonderdelen 3, 7, 8, 9, 11, 12, 17 en 18 aldus onvoldoende heeft gemotiveerd.

In reactie op deze grieven van [naam 1] heeft [naam 3] – zakelijk weergegeven – aangevoerd dat [naam 1] ten onrechte gewicht heeft toegekend aan de prognose van december 2002. Verder heeft [naam 1] te weinig gewicht toegekend aan de afspraken van het Convenant en de daarin afgesproken ijkdata 1 oktober 2002, 1 april 2003 en 1 oktober 2003. Verder heeft [naam 1] volgens [naam 3] te veel geredeneerd vanuit een saneringssituatie, terwijl hij had moeten redeneren vanuit de going concern situatie. Zo heeft [naam 1] ten onrechte geen rekening gehouden met aangeboden alternatieve financieringen, waaronder de familiefinancieringen.

In punt 4.8 van de bestreden uitspraak heeft de accountantskamer als volgt overwogen:

Het College stelt voorop dat een tuchtrechtelijke procedure als de onderhavige er niet toe strekt om de inhoud of de wijze van totstandkoming van een deskundigenbericht, opgesteld in het kader van een civielrechtelijke procedure, opnieuw en integraal te onderzoeken. Beoordeeld dient te worden of de accountant bij het opstellen van zijn deskundigenbericht in strijd heeft gehandeld met de voor hem geldende beroeps- en gedragsregels (ECLI:NL:CBB:2016:389). Van die beroeps- en gedragsregels maakt onderdeel uit dat bevindingen en conclusies in een deskundigenbericht dienen te worden voorzien van een deugdelijke grondslag.

Het College volgt het oordeel van de accountantskamer dat het deskundigenbericht een deugdelijke grondslag ontbeert en overweegt daartoe als volgt.

Voorts voert [naam 1] in grief 6 aan dat de accountantskamer in overweging 4.10 van de bestreden uitspraak ten onrechte om de daar genoemde redenen heeft geoordeeld dat klachtonderdeel 5 deels gegrond is. De accountantskamer heeft geen rekening gehouden met de zorgvuldigheid waarmee [naam 1] a) met beide partijen tijdens het onderzoek in overleg is geweest om te komen tot zijn deskundigenbericht, b) in detail op het commentaar van partijen heeft gereageerd en c) partijen nadrukkelijk heeft gevraagd om de juistheid van de in het concept deskundigenbericht opgenomen feiten en omstandigheden te verifiëren.

In punt 4.10 van de bestreden uitspraak heeft de accountantskamer ten aanzien van klachtonderdeel 5, voor zover van belang, het volgende overwogen. waarbij [naam 1] als betrokkene is aangeduid:

Het College stelt vast dat [naam 3] uitgebreid heeft gereageerd op het conceptdeskundigenbericht en daarbij een aantal uitgangspunten van het deskundigenonderzoek heeft bekritiseerd. Dat geldt onder meer ten aanzien van de hiervoor besproken onderwerpen van de aanvullende financieringsmogelijkheden, de in het Convenant gemaakte afspraken en de prognose van december 2002. Het College is van oordeel dat, zoals hiervoor al is overwogen onder de punten 4.5.1 tot en met 4.5.4, de reactie van [naam 1] op het commentaar van [naam 3] onvoldoende recht doet aan dat commentaar. Het College onderschrijft dan ook het oordeel van de accountantskamer. Grief 6 slaagt niet.

Als grief 7 voert [naam 1] aan dat de accountantskamer in punt 4.14 van de bestreden uitspraak ten onrechte oordeelt dat [naam 1] heeft gehandeld in strijd met het beginsel van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid, aangezien daarvoor geen afzonderlijke motivering wordt gegeven.

Het College volgt [naam 1] hierin niet. De motivering voor de conclusie van de accountantskamer dat [naam 1] het beginsel van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid heeft geschonden heeft de accountantskamer opgenomen in de punten 4.8 en 4.10 van de bestreden uitspraak. Dat blijkt ook voldoende uit punt 4.14 van die uitspraak, waarin is vermeld: ‘Voor zover de jegens [naam 1] gerichte verwijten in vorenstaande overwegingen gegrond worden bevonden, heeft hij naar het oordeel van de accountantskamer gehandeld in strijd met het fundamentele beginsel van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid.”. Het College volgt [naam 1] dan ook niet in het standpunt dat een motivering voor die conclusie ontbreekt, zodat grief 7 faalt.

Tot slot voert [naam 1] in grief 8 aan dat de accountantskamer in punt 4.16 van de bestreden uitspraak ten onrechte heeft geoordeeld dat de maatregel van berisping passend en geboden is. [naam 1] ’s handelwijze als gerechtelijk deskundige kon de toets der kritiek ruimschoots doorstaan. De maatregel is bovendien veel te ver strekkend en disproportioneel. De accountantskamer heeft niet als zijn oordeel uitgesproken dat de door [naam 1] getrokken conclusies niet uit de aan [naam 1] ter beschikking staande stukken kunnen worden getrokken. Deze verstrekkende maatregel is dan ook niet gerechtvaardigd. [naam 1] bestrijdt ook dat [naam 3] aanmerkelijk (procedureel) nadeel heeft ondervonden door de wijze waarop hij zijn opdracht heeft uitgevoerd. Welk procedureel nadeel zou zijn ondervonden is ook niet gemotiveerd door de accountantskamer.

Deze grief slaagt. Het College ziet voldoende aanleiding om een tuchtrechtelijke maatregel op te leggen, maar is van oordeel dat de door de accountantskamer opgelegde maatregel van berisping een te zware maatregel betreft. Daarvoor acht het College van belang dat sprake is van complexe materie, dat aan [naam 1] niet eerder een tuchtrechtelijke maatregel is opgelegd en dat niet gebleken is van een gebrek aan integriteit aan de zijde van [naam 1] . Verder acht het College van belang dat uit het dossier blijkt dat [naam 1] zich gedurende het onderzoek heeft ingespannen om het overleg met partijen aan te gaan. De maatregel van waarschuwing acht het College passend en geboden.

Ten aanzien van de overwegingen van de accountantskamer in 4.15 van de bestreden uitspraak voert [naam 2] in de grieven 1 tot en met 3 het volgende aan. De rol van [naam 2] was beperkt tot het fungeren als klankbord voor [naam 1] . Hij beschikte niet over dezelfde stukken als [naam 1] . [naam 1] heeft diverse – maar niet alle – afwegingen met [naam 2] besproken en [naam 2] heeft daarop zijn visie gegeven. Vaak waren [naam 1] en [naam 2] het eens, maar soms ook niet. Het was aan [naam 1] om de uitkomsten van het onderzoek neer te leggen in het deskundigenbericht en [naam 2] is niet tuchtrechtelijk verantwoordelijk voor de inhoud van dit deskundigenbericht. [naam 2] heeft geen dossier bijgehouden en kan zich niet meer precies herinneren welke stukken hij wel of niet heeft gezien, welke onderwerpen hij met [naam 1] heeft besproken en wat hij daarbij precies heeft gezegd. Anders dan de accountantskamer aanneemt heeft [naam 2] de reacties van partijen op het concept deskundigenbericht en de weerlegging van [naam 1] daarvan niet gelezen. [naam 2] heeft slechts delen van het conceptdeskundigenbericht gelezen. Gelet daarop heeft de accountantskamer ten onrechte overwogen dat van [naam 2] verwacht had mogen worden dat hij de door de accountantskamer vastgestelde omissies in de inhoud en de weerlegging van de kritiek daarop had bemerkt en daarop in ieder geval enige actie had ondernomen. Tijdens de mondelinge behandeling bij de accountantskamer is [naam 2] niet eens gevraagd welke werkzaamheden hij precies heeft verricht en/of welke acties hij heeft ondernomen. [naam 2] ziet ook niet in welke actie hij had moeten nemen. Bij zijn rol paste het dat [naam 2] op deelonderwerpen en op verzoek van [naam 1] zijn visie aan [naam 1] kenbaar maakte. Daarmee was de tuchtrechtelijke kous af, aldus [naam 2] .

Deze grieven slagen. Het College is van oordeel dat er onvoldoende redenen zijn om aan [naam 2] een tuchtrechtelijke maatregel op te leggen. [naam 2] heeft toegelicht dat hij met [naam 1] heeft meegedacht en (delen van) het conceptrapport heeft gelezen. Op sommige punten volgde [naam 1] de visie van [naam 2] , maar niet op alle punten. Verder heeft [naam 2] betwist dat hij, zoals de accountantskamer aanneemt, het commentaar van [naam 3] en de [naam 6] op het conceptrapport en de reactie van [naam 1] daarop heeft gelezen. Voor het oordeel dat de rol van [naam 2] anders of uitgebreider was dan door hem is beschreven in hoger beroep heeft het College onvoldoende concrete aanknopingspunten aangetroffen in het dossier. Dat [naam 2] een tuchtrechtelijk verwijt kan worden gemaakt, zoals hem is tegengeworpen in de klacht, is naar het oordeel van het College dan ook onvoldoende vast komen te staan. Het College ziet om die reden aanleiding om het hoger beroep van [naam 2] gegrond te verklaren en de klacht alsnog ongegrond te verklaren.

Gelet op het voorgaande kunnen de grieven 4 en 5 van [naam 2] , die zien op de inhoud van het deskundigenbericht en de motivering door de accountantskamer, onbesproken blijven.

9. De slotsom is dat de hoger beroepen gegrond zijn. De uitspraak van de accountantskamer, voor zover in hoger beroep aan de orde, dient te worden vernietigd. Het College zal de zaken zelf afdoen en bepalen dat aan [naam 1] de maatregel van waarschuwing wordt opgelegd. De klacht ten aanzien van [naam 2] zal het College alsnog ongegrond verklaren.

10. De beslissing op deze hoger beroepen berust mede op hoofdstuk V van de Wtra.