1.1

Eagle Energy heeft als penvoerder van een samenwerkingsverband, waarvan onder meer Voila en De Betteld deel uit maken, op 27 oktober 2015 een subsidieaanvraag gedaan voor het project eNEEF Energy Saving Solution. Het projectplan voorziet in het demonstreren en ontwikkelen van de eNEEF, een warmtebeheerssysteem voor energiezuinige gebouwverwarming. De eNEEF wordt, voor zover hier van belang, in twee scholen, een appartementencomplex en een conferentieoord gedemonstreerd. Het projectplan heeft een looptijd van 1 november 2015 tot en met 1 oktober 2017 en bestaat uit vijf werkpakketten. De werkpakketten 1 tot en met 3 (de werkpakketten 4 en 5 staan niet ter discussie) hebben betrekking op het volgende:

• Werkpakket 1: demonstratie van eNEEF in een school van Voila en een school van de Stichting Educatis (Educatis).

• Werkpakket 2: demonstratie van eNEEF in een appartementencomplex in Amsterdam VvE Panorama Torenwijck (Torenwijck).

• Werkpakket 3: demonstratie van eNEEF op het conferentieoord van De Betteld.

1.2

Bij besluit van 27 januari 2016 heeft verweerder op grond van paragraaf 4.2.10 van de Regeling subsidie verleend voor in totaal maximaal € 186.663,-. Van dat bedrag is, voor zover hier van belang, € 20.886,- verleend aan Voila en € 56.000,- aan De Betteld. Verweerder heeft in dit besluit voorts een aantal verplichtingen opgenomen waaraan appellanten moeten voldoen. Een van die verplichtingen is dat appellanten zodra aannemelijk is dat de activiteiten waarvoor de subsidie is verstrekt niet, niet tijdig of niet geheel zullen worden verricht daarvan mededeling doen.

1.3

Op 13 februari 2017 heeft Eagle Energy verweerder door middel van een wijzigingsformulier verzocht Voila te vervangen door Samaya en de uitvoeringslocatie Torenwijck door een vergelijkbaar appartementencomplex in Den Haag, VvE Couperusduin 3 (Couperusduin). Daarbij is tevens verzocht om de wijziging van de deelnemers met terugwerkende kracht door te voeren omdat Samaya sinds december 2016 bij het project is betrokken en de demonstratielocatie in januari 2017 is opgeleverd.

1.4.

Vervolgens heeft verweerder primair besluit 1 genomen. Daaraan heeft verweerder onder meer ten grondslag gelegd dat ten aanzien van het verzoek om De Betteld te vervangen door Samaya niet is voldaan aan de verplichting van artikel 37, derde lid, van het Kaderbesluit nationale EZ-subsidies (Kaderbesluit) om vóóraf ontheffing te vragen. Ten aanzien van het voornemen om de aan Voila en De Betteld betaalde voorschotten terug te vorderen, overweegt verweerder dat de activiteiten waarvoor subsidie is verleend niet zijn uitgevoerd en dat Voila en De Betteld geen subsidiabele kosten hebben gemaakt.

1.5

Vervolgens heeft verweerder primair besluit 2 genomen. Aan dit besluit heeft verweerder ten grondslag gelegd dat De Betteld geen subsidiabele kosten heeft gemaakt in het project. Voorts is niet voldaan aan de verplichtingen die volgen uit de artikelen 36a en 37, tweede lid, van het Kaderbesluit. Verweerder heeft de subsidie op grond van artikel 4:48, eerste lid, onder a en b, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) ingetrokken. Daarnaast heeft verweerder een bedrag van € 50.400,- teruggevorderd van De Betteld.

1.6

Vervolgens heeft verweerder primair besluit 3 genomen. Aan dit besluit heeft verweerder ten grondslag gelegd dat Voila geen subsidiabele kosten heeft gemaakt in het project. Voorts is niet voldaan aan de verplichtingen die volgen uit de artikelen 36a en 37, tweede lid, van het Kaderbesluit. Verweerder heeft de subsidie op grond van artikel 4:48, eerste lid, onder a en b, van de Awb ingetrokken. Daarnaast heeft verweerder een bedrag van € 20.886,- teruggevorderd van Voila.

1.7

Vervolgens heeft verweerder primair besluit 4 genomen. Verweerder heeft in dit besluit onder meer niet ingestemd met het verzoek om het toegekende subsidiebedrag van Voila aan te mogen wenden voor activiteiten bij deelnemer Educatis. Verweerder heeft de aan Voila verstrekte subsidie bij primair besluit 3 ingetrokken en eenmaal ingetrokken subsidie komt niet voor herverdeling onder andere deelnemers in aanmerking. Ten aanzien van het verzoek om primair besluit 1 te herzien voor wat betreft de beslissing om Samaya niet als nieuwe deelnemer toe te laten, overweegt verweerder dat er geen nieuwe feiten of omstandigheden zijn die nopen tot herziening van primair besluit 1.

3.1

Ingevolge artikel 4:37, eerste lid, aanhef en onder a, van de Awb kan het bestuursorgaan de subsidieontvanger verplichtingen opleggen met betrekking tot aard en omvang van de activiteiten waarvoor subsidie wordt verleend.

3.2

Ingevolge artikel 36a van het Kaderbesluit doet de subsidieontvanger onverwijld schriftelijk mededeling aan de minister zodra aannemelijk is dat:

a. de subsidiabele activiteiten niet, niet tijdig of niet geheel zullen worden verricht, of

b. niet, niet tijdig of niet geheel aan de aan de subsidie verbonden verplichtingen zal worden voldaan.

3. Onze Minister kan voor het vertragen of het essentieel wijzigen van de wijze van uitvoering van de activiteiten op voorafgaand verzoek van de subsidieontvanger ontheffing verlenen van de verplichting, bedoeld in het eerste lid, tenzij hierdoor afbreuk wordt gedaan aan doelstellingen als omschreven in het plan. Aan de ontheffing kunnen voorschriften worden verbonden.”

4. Het College stelt op grond van de stukken en het onderzoek ter zitting vast dat het beroep van appellanten zich richt tegen de weigering van verweerder om De Betteld te vervangen door Samaya, de weigering om de aan Voila toegekende subsidie ter beschikking te stellen aan deelnemer Educatis en de intrekking en terugvordering van de aan Voila en De Betteld toegekende subsidie, respectievelijk uitbetaalde voorschotten. Ten aanzien van de gronden die appellanten hebben aangevoerd tegen de intrekking van de subsidie voor werkpakket 2 overweegt het College dat deze gronden buiten de omvang van het geding vallen en daarom niet inhoudelijk worden besproken. Immers, de subsidie voor werkpakket 2 is ingetrokken bij afzonderlijk besluit dat hier niet ter beoordeling voorligt.

5.1

De vraag die allereerst door het College moet worden beantwoord is of verweerder het ontheffingsverzoek van 13 februari 2017, waarin Eagle Energy heeft verzocht om Voila te vervangen door Samaya, in redelijkheid heeft kunnen afwijzen.

5.2

Het College merkt op dat de subsidieaanvragen die in het kader van de Regeling zijn ingediend, zijn beoordeeld via een zogenoemd tendersysteem. Een tendersysteem houdt in dat alle ingediende aanvragen ten opzichte van elkaar inhoudelijk worden vergeleken en vervolgens in een rangorde worden geplaatst, in het licht van de doelstelling van de Regeling. Van het beschikbare subsidiebudget hangt vervolgens af welke in de rangorde opgenomen aanvragen kunnen worden gehonoreerd. Dit systeem brengt mee dat aanvragers niet na afloop van de periode waarbinnen de aanvraag kon worden ingediend aanvullende informatie over het door hen voorgestelde project kunnen verschaffen. Het meenemen van informatie die dateert van na de sluiting van de aanvraagtermijn verdraagt zich immers niet met de gelijktijdige onderlinge beoordeling en rangschikking van de ingediende aanvragen die in het tendersysteem centraal staat.

5.3

Eagle Energy heeft op 27 oktober 2015 de aanvraag voor subsidie ingediend en heeft daarbij een projectplan overgelegd. Op grond van artikel 4:37, eerste lid, aanhef en onder a, van de Awb in samenhang met artikel 37, eerste lid, van het Kaderbesluit is Eagle Energy verplicht de activiteiten overeenkomstig dat plan uit te voeren, tenzij en voor zover haar op haar verzoek van die verplichting ontheffing is verleend, als bedoeld in artikel 37, derde lid, van het Kaderbesluit. Op grond van artikel 37, derde lid, van het Kaderbesluit dient een verzoek om ontheffing voorafgaand aan de beoogde essentiële wijziging van de activiteiten te worden ingediend. Naar het oordeel van het College is de wijziging van een deelnemer die subsidie ontvangt, gelet op hetgeen hiervoor onder 5.2 is beschreven, een essentiële wijziging waarvoor ontheffing moet worden aangevraagd.

5.4

Het College stelt vast dat De Betteld een van de deelnemers is aan het project en dat zij voor deze deelname een voorschot heeft ontvangen (dat feitelijk aan de penvoerder is verstrekt). Voorts stelt het College vast dat Eagle Energy op 13 februari 2017 een wijzigingsverzoek heeft ingediend dat als een verzoek om ontheffing kan worden aangemerkt om De Betteld te vervangen door Samaya. Uit het voortgangsverslag van 13 februari 2017 blijkt dat de activiteiten voor Samaya op dat moment al waren afgerond. Eagle Energy heeft dan ook niet voorafgaand aan de wijziging ontheffing daarvoor aangevraagd. Verweerder heeft het wijzigingsverzoek in zoverre terecht afgewezen.

5.5

Het College volgt appellanten niet in hun betoog dat zij aan een opmerking van een medewerker van RVO tijdens een bezoek op 24 januari 2017 het gerechtvaardigde vertrouwen konden ontlenen dat ontheffing zou worden verleend voor de wijziging van de activiteiten. Voor een geslaagd beroep op het vertrouwensbeginsel is (zie bijvoorbeeld de uitspraak van het College van 9 september 2015, ECLI:NL:CBB:2015:310) nodig dat er aan het bestuursorgaan toe te rekenen concrete, ondubbelzinnige toezeggingen zijn gedaan door een daartoe bevoegd persoon, waaraan rechtens te honoreren verwachtingen kunnen worden ontleend. Uit de op dit punt relevante stukken – een telefoonnotitie van 16 januari 2017, een bezoekverslag van 24 januari 2017 en een e-mailbericht van 30 januari 2017 – blijkt niet dat door de desbetreffende medewerker van verweerders dienst RVO, aangenomen dat deze medewerker tot het doen van toezeggingen op dit punt bevoegd zou zijn, is toegezegd dat de inmiddels door appellanten doorgevoerde – en inmiddels ook aan deze medewerker kenbaar geworden – wijzigingen, waaronder het vervangen van deelnemer Voila door Samaya, geen repercussies zouden hebben voor de verleende subsidies. Het beroep van appellante op het vertrouwensbeginsel slaagt daarom niet.

7.1

Verweerder heeft de subsidies ten behoeve van Voila en De Betteld ingetrokken, de subsidies ambtshalve vastgesteld op € 0,- en de verleende voorschotten teruggevorderd. Een bestuursorgaan kan zolang de subsidie niet is vastgesteld, de subsidieverlening intrekken of ten nadele van de subsidieontvanger wijzigen in de gevallen genoemd in artikel 4:48, eerste lid, van de Awb. Blijkens het bestreden besluit, zoals nader toegelicht in het verweerschrift, heeft verweerder toepassing gegeven aan artikel 4:48, eerste lid, aanhef en onder a en b, van de Awb.

7.2

Het College overweegt als volgt. Appellanten betwisten niet dat bij Voila en De Betteld geen activiteiten hebben plaatsgevonden. Zij menen echter dat het subsidiebudget dat aan Voila is toegekend, ter beschikking moet worden gesteld aan Educatis en het subsidiebudget ten behoeve van De Betteld aan Samaya. Uit het voorgaande blijkt dat bij Voila en De Betteld geen activiteiten hebben plaatsgevonden en ook niet zullen plaatsvinden. Dat appellanten naar eigen zeggen activiteiten hebben verricht bij Educatis en Samaya die hetzelfde doel hebben als de activiteiten bij Voila en De Betteld waarvoor subsidie is verleend, is hier niet relevant. Anders dan appellanten betogen, is verweerder bij de intrekking en subsidievaststelling namelijk terecht uitgegaan van Voila en De Betteld als subsidieontvangers. In dit licht heeft verweerder terecht de conclusie getrokken dat zich een situatie voordoet als bedoeld in artikel 4:48, eerste lid, aanhef en onder a, van de Awb.

7.3

Vervolgens moet worden beoordeeld of verweerder in redelijkheid gebruik heeft kunnen maken van zijn bevoegdheid om de subsidie in te trekken. Daarbij moet ook worden beoordeeld of verweerder de betrokken belangen zorgvuldig heeft afgewogen, gelet op artikel 3:4 van de Awb. Bij die belangenafweging dient rekening te worden gehouden met zowel de positie van het bestuursorgaan dat de subsidie verleent, als met de positie van de aanvragende ondernemer. Verweerder heeft naar het oordeel van het College bij het intrekken van de subsidie het belang van rechtmatige toepassing van de subsidieregeling en het belang van juiste en doelmatige besteding van schaarse overheidsmiddelen zwaarder mogen laten wegen dan het belang van appellanten. Appellanten hebben geen omstandigheden naar voren gebracht op grond waarvan verweerder in redelijkheid had moeten afzien gebruik te maken van zijn bevoegdheid de subsidie in te trekken. Gelet hierop is het College van oordeel dat verweerder in redelijkheid de aan De Betteld en Voila toegekende subsidie heeft kunnen intrekken op grond van artikel 4:48, eerste lid, aanhef en onder a, van de Awb.

7.4

Verweerder heeft aan deze intrekking ook artikel 4:48, eerste lid, aanhef en onder b, van de Awb ten grondslag gelegd. Gelet op het voorgaande kan bespreking hiervan achterwege blijven.

8. Verweerder is op grond van artikel 4:95, vierde lid, van de Awb bevoegd om de aan Voila en De Betteld betaalde voorschotten van € 20.886,- respectievelijk € 50.400,- terug te vorderen. Gelet op het voorgaande zijn deze voorschotten immers onverschuldigd betaald. Het College ziet, gelet op het wettelijk kader, geen aanleiding om te oordelen dat verweerder van terugvordering had moeten afzien.

9. Gelet op het voorgaande is het beroep ongegrond. Hetgeen overigens door appellanten is aangevoerd, leidt niet tot een ander oordeel. Voor een proceskostenveroordeling bestaat geen aanleiding.